Khoa Học và Phật Giáo

[tk]

Khoa Học và Phật Giáo:
Trước Ngã Tư Đường

Prof. Trinh Xuan Thuan
Département d'Astronomie, Université de Virginie
Phân Khoa Thiên Văn Học, Đại Học Virginia

Tâm Hà Lê Công Đa chuyển ngữ

LTS : Bài " Khoa Học và Phật Giáo: Trước Ngã Tư Đường " của GS Trịnh Xuân Thuận , viết bằng tiếng Pháp, đưọc Cư Sĩ Tâm Hà dịch ra tiếng Việt và thuyết trình trong " Đại Hội Hoằng Pháp 2005 ", Tổ chức tại Như Lai Thiền Tự, San Diego, ngày 16, 17 và 18-9-2005 ( daoviet.net )
Cạnh đó, GS Trịnh Xuân Thuận có trao cho CVCN một bản tiếng Pháp ( Science et Bouddhisme : A la croisée des chemins) với dàn bài có đôi chút thay đổi.

Tuy nhiên , dù bản tiếng Pháp và bản tiếng Việt đăng trong số này không hoàn toàn ăn nhập với nhau, nội dung vẫn không khác biệt.

I. Có những Nền Tảng Nào Cho Một Cuộc Đối Thoại?
Khoa Học và Phật Giáo vốn có những phương thức khác biệt rất cơ bản trong việc nghiên cứu thực tại. Trên bình diện khoa học, tri thức và luận lý nắm giữ những vai trò then chốt. Khoa học thu lượm những hiểu biết về thế giới thực tại rồi cô đọng chúng lại thành những quy luật có thể kiểm chứng được. Bằng cách phân chia, xếp loại, phân tích, so sánh, và đo lường, nhà khoa học diễn giải những quy luật này thông qua một loại ngôn ngữ khá trừu tượng của toán học. Dĩ nhiên trong khoa học, trực giác không phải là không có chỗ đứng, tuy nhiên nó chỉ mang lại kết quả khi nào được hệ thống hoá trong một cấu trúc chặt chẽ của toán học mà hiệu độ được đảm bảo bằng quan sát và phân tích. Ngược lại, chính trực giác - hay kinh nghiệm nội tâm - lại đóng vai trò chủ yếu trong phương cách Phật giáo dùng để tiếp cận thực tại. Trong khi khoa học hướng ngoại thì Phật giáo hướng nội, dùng quán chiếu làm phương thức tiếp cận. Trong khi khoa học chỉ bận tâm về thế giới khách quan thì mối quan tâm chính yếu của Phật giáo là cái ngã tự thân.Thay vì chẻ nhỏ thực tại ra thành từng bộ phận khác biệt như phương pháp quy giản của khoa học, Phật giáo với phương thức tiếp cận toàn bộ sự vật mà mục đích là để hiểu chúng như một tổng thể nguyên trạng. Phật giáo không cần đến những thiết bị đo lường và cũng không cần nương tựa vào bất cứ phương tiện quan sát tinh vi nào vốn là xương sống của nền khoa học thực nghiệm. Nó thiên về định phẩm hơn là định lượng.

Tuy nhiên sự khác biệt chính yếu giữa sự theo đuổi kiến thức trong khoa học và Phật giáo là do ở những mục tiêu rốt ráo của chúng. Mục tiêu của khoa học là tìm hiểu về thế giới hiện tượng. Trọng tâm chính yếu của nó là những kiến thức về vũ trụ vật lý, được xem như mang tính khách quan và có thể xác định số lượng, cũng như nhằm đạt đến việc kiểm soát thế giới tự nhiên. Ngược lại trong Phật giáo, kiến thức được thu nhận chủ yếu chỉ nhằm vào những mục đích trị liệu. Mục tiêu của Phật giáo vì thế không phải tìm hiểu vũ trụ vật lý cho lợi ích của riêng mình mà chỉ để nhằm giải phóng nhân sinh ra khỏi những khổ đau hệ lụy gây ra bởi sự dính mắc thái quá vào cái thực tại biểu kiến của thế giới ngoại tại. Những tra vấn mang tinh thần thực nghiệm được thúc đẩy bởi tính tò mò tri thức không phải là mục tiêu chính mà Phật giáo nhắm đến. Thay vào đó, họ muốn hiểu rõ bản tánh chân thật của vạn pháp để có thể xóa tan đi đám mây mờ vô minh và mở ra cánh cửa vào Giác Ngộ và con đường giải thoát. Thay vì dùng viễn vọng kính, hạt gia tốc hay kính hiển vi, Phật giáo dùng tâm như là một khí cụ để nghiên cứu vũ trụ. Nó nhấn mạnh đến tầm mức quan trọng của sự giải thích bản tánh của tâm thông qua kinh nghiệm thiền quán trực tiếp. Trải qua hàng thế kỷ Phật giáo đã đề ra một phương thức tiếp cận sâu sắc và nghiêm nhặt liên quan đến những hiểu biết về những trạng thái tâm linh và bản tánh rốt ráo của tâm. Tâm đứng đằng sau mỗi một kinh nghiệm của đời sống. Nó khẳng định cách thế mà ta nhìn thế giới. Chỉ một thay đổi cực nhỏ trong tâm thức của ta, qua cách thức mà ta đối phó với những trạng thái tâm linh và nhận thức về người và vật như thế nào cũng đủ để thế giới của "ta" hoàn toàn đảo lộn. Như thế, thay vì chuyên chú hoàn toàn vào ngôi-thứ-ba, tức là lãnh vực của thế giới khách quan hiện tượng như là nền khoa học cổ điển, Phật giáo đồng thời cũng đặt trọng tâm của mình vào lãnh vực liên quan đến ngôi-thứ-nhất.

Với những khác biệt có vẻ cơ bản trong cả phương pháp và mục tiêu, như vậy có thể có một nền tảng chung để đối thoại giữa khoa học và Phật giáo hay không? Phật giáo có gì để nói về bản chất của hiện tượng khi đây không phải là mối quan tâm chính, mà là những mối bận tâm của những bộ môn khoa học? Ta có một câu trả lời dứt khoát cho những câu hỏi này là có. Một trong những nhiệm vụ chính của triết học Phật giáo là nghiên cứu về bản chất của thực tại. Trong khi khoa học không phải là mối bận tâm chính của Phật giáo, nó cũng đã từng đặt ra những câu hỏi tương tự với những vấn đề được nêu lên bởi nền khoa học đương đại. Có thể nào những hạt rời bất khả phân là những khối cấu trúc cơ bản của thế giới hiện tượng? Có phải chúng thực sự hiện hữu hay chỉ là những ý niệm giúp ta hiểu biết về thực tại? Phải chăng những định luật vật lý là bất biến, có những hiện hữu tự thân như những quan niệm lý tưởng của Plato? Phải chăng có một thực tại chắc thật đằng sau những sắc tướng? Đâu là nguồn gốc ban đầu của thế giới hiện tượng, và cái thế giới chung quanh mà chúng ta cho là "thực" có thực sự hiện hữu? Đâu là mối liên hệ giữa động và tĩnh, giữa chủ thể và khách thể? Bản chất của không gian và thời gian là gì? Những triết gia Phật giáo trong suốt 2,500 năm qua đã không ngừng nghiên cứu, trăn trở về những vấn nạn này. Kinh văn Phật giáo phong phú với những bộ luận bàn thảo về tri thức cũng như lý giải về những cấp độ khác nhau của thế giới hiện tượng, kể cả những bộ luận về tâm lý học khám phá những lãnh vực khác biệt của ý thức và bản chất rốt ráo của tâm.

Trong khi những phương pháp nghiên cứu của Phật giáo và khoa học nhằm khám phá thế giới hiện tượng thoạt nhìn có vẻ rất khác nhau, nhưng khi nhìn kỹ hơn người ta thấy rằng Phật giáo cũng như khoa học đều dựa vào phương pháp thực nghiệm để khám phá thực tại. Phương pháp phân tích của Phật giáo thông thường sử dụng 'suy nghiệm' cũng được dùng rộng rãi trong khoa học. Đây là những thí nghiệm tưởng tượng được tiến hành trong tâm thức, dẫn đến những kết luận khó thể bác bỏ được, cho dù là những thí nghiệm này thực sự không hề được tiến hành. Kỹ thuật này thường được sử dụng bởi những chuyên gia hàng đầu trong khoa học, cụ thể như Einstein. Thí dụ, khi khảo sát về bản chất của không gian và thời gian, nhà vật lý tưởng tượng ra mình đang cưỡi lên một hạt ánh sáng. Thế là khi nghĩ đến trọng lực, lập tức y cảm thấy mình đang ở trong sự vận hành của gia tốc. Cũng một kiểu cách như vậy, những nhà Phật học dùng phép suy nghiệm để phân tích mổ xẻ thực tại. Phật giáo cũng giống với khoa học ở chỗ khuyến khích tinh thần hoài nghi trong việc xây dựng niềm tin. Đức Phật đã từng khuyến khích chúng ta không nên chấp nhận một cách mù quáng giáo thuyết của ngài nếu như không tự mình suy nghĩ thấu đáo. Ngài dạy rằng: "Giống như một người khôn ngoan biết đâu là vàng thật sau khi đã thử nghiệm bằng cách cắt ra, nung chảy hay chà xát, những lời dạy của ta cũng thế, chỉ được chấp nhận sau khi đã suy xét thấu đáo chứ không phải là do kính trọng ta." Nếu chúng ta xem "khoa học" mang ý nghĩa "một hệ thống kiến thức chính xác, chặt chẽ và có thể kiểm chứng được" hoặc như là "một loạt những quy luật và tiến trình liên hệ đến sự nhận ra và công thức hoá một vấn nạn, công thức dựa trên những giả thiết và dữ kiện được thu thập thông qua quan sát và thí nghiệm để kiểm chứng những giả thiết này" ( từ điển Webster), thì Phật giáo có thể được mô tả như là một "khoa học quán tưởng" hay nói rõ hơn, "một khoa học về tâm". Thế nhưng ở đây, phạm trù nghiên cứu không phải chỉ đơn thuần là một thế giới vật chất "khách quan" mà ta có thể khảo sát, đo lường, tính toán một cách vật lý, một thế giới chỉ có thể được mô tả qua ngôn ngữ của phương pháp định lượng ngôi-thứ-ba, nhưng là một thế giới được nhân rộng ra bao gồm toàn thể phạm vi của kinh nghiệm sống "chủ quan" của con người bao gồm cả lãnh vực tâm thức chỉ có thể nhận thức được thông qua nội quan ngôi-thứ-nhất.

Trong những phần tiếp theo, chúng tôi sẽ cố gắng so sánh những quan điểm về thực tại được trình bày qua lăng kính của khoa học lẫn Phật giáo, cũng như bắc lên những chiếc cầu nối liền giữa khoa học của thế giới vật lý và khoa học về tâm. Mục đích của chúng tôi ở đây không nhằm khoác lên khoa học một chiếc áo thần bí cũng như không hề biện hộ cho những trụ chống của Phật giáo trước những khám phá của nền khoa học đương đại. Khoa học hành xử chức năng của mình một cách tốt đẹp, nó mang tính độc lập và hoàn thành những mục tiêu đã vạch một cách hoàn hảo mà không cần đến sự hỗ trợ triết học từ Phật giáo hay bất kỳ tôn giáo nào. Mà thực ra, một khi tôn giáo nghĩ rằng mình có thể mang "chân lý" đến cho khoa học thì đó cũng là lúc vấn nạn xuất hiện, cụ thể như thảm kịch mà Giáo Hội lên án Gallileo vào năm 1633. Phật giáo là khoa học của sự Tỉnh Thức, thế nên cho dù Quả Đất có quay quanh Mặt Trời hay ngược lại, điều đó cũng không hề tạo nên bất kỳ hệ quả nào đối với nền tảng triết lý của nó. Phật giáo đã hiện hữu trên hành tinh này 2,500 năm rồi trong khi nền khoa học hiện đại chỉ mới bắt đầu từ thế kỷ thứ 16. Tuy nhiên bởi lẽ cả hai đều khao khát đi tìm chân lý, và để đạt mục tiêu này đều sử dụng đến những tiêu chuẩn mang tính chân xác, chặt chẽ và luận lý, những thế giới quan tương ứng của họ vì thế không thể đưa đến kết quả đối nghịch không thể vượt qua mà ngược lại cả hai có thể bổ sung nhau một cách hài hoà. Nhà vật lý Werner Heisenberg đã phát biểu quan điểm này một cách đầy thuyết phục như sau: "Tôi xem cái hoài vọng nhằm khắc phục những đối nghịch, trong đó một sự tổng hợp bao gồm cả nhận thức thuần lý lẫn kinh nghiệm thần bí về nhất thể, là cái 'mythos' (*), dù có được nói ra hay không, của thời đại chúng ta."

Chúng tôi sẽ thảo luận và so sánh thế giới quan của Khoa Học và Phật Giáo bằng cách khảo sát mỗi một trong ba học thuyết căn bản của Phật Giáo, trước tiên là ý niệm về "Vô Thường" trong phần II, tiếp đến là "Duyên Khởi" và "Tánh Không" trong phần III. Sau đó, chúng tôi sẽ thảo luận chung quanh vấn đề tại sao trái ngược với các tôn giáo độc thần, Phật Giáo bác bỏ quan niệm về sự hiện hữu của một vị "Thượng Đế" hay là một "Đấng Sáng Tạo" trong phần IV và cuối cùng nêu ra một vài nhận xét trong phần V.

II. Vô Thường giữa lòng thực tại.

Phật giáo phân chia ra hai loại vô thường, thô và tế. Thô bao gồm tất cả những đổi thay hiển nhiên của cả con người và sự vật mà chúng ta chứng kiến trong cuộc sống hàng ngày: sự đổi mùa, núi mòn sông lở, quá trình biến đổi từ tuổi trẻ đến tuổi già, những tình cảm luôn biến chuyển trong ta. Thể vi tế của vô thường cụ thể như: trong mỗi sát na, bất cứ những gì có vẻ hiện hữu đều thay đổi. Vũ trụ không phải được tạo thành bởi những thực thể riêng biệt, rắn chắc mà ngược lại, giống như một dòng suối bao la của những sự kiện, và những dòng chảy năng động mà trong đó tất cả đều được nối kết và liên tục tác động lẫn nhau. Khái niệm về sự thay đổi không ngừng và khắp nơi trong Phật giáo tương ứng với chủ đề quan trọng về thuyết tiến hoá trong mọi lãnh vực khoa học của thế kỷ 20.

Bây giờ hãy nhìn đến khoa vũ trụ học đương đại. Khái niệm về những thiên giới không hề biến đổi của Aristote và vũ trụ tĩnh lặng của Newton đã đi vào quá khứ. Mọi sự mọi vật đều biến đổi và chuyển động, tất cả đều vô thường, từ một hạt cơ bản cực nhỏ cho đến toàn thể vũ trụ, kể cả những dải ngân hà, tinh tú, hành tinh cũng như nhân loại. Vũ trụ không ở thể tỉnh, mà không ngừng trương giản do bởi những xung lực ban đầu nhận được từ vụ nổ sơ khởi. Cái vũ trụ năng động này được mô tả bởi những phương trình về luật Tương Đối Tổng Quát. Với lý thuyết "Big Bang", vũ trụ không còn là một cái gì đó thường hằng vĩnh cửu. Nó có một khởi đầu, một quá khứ, một hiện tại và một tương lai. Nó đang có một lịch sử. Theo những quan sát gần đây, nó sẽ trương giản bất tận, ngày càng lạnh giá hơn và cuối cùng chết trong trạng thái băng giá. Bên cạnh sự chuyển động trương giản, tất cả những cấu trúc của vũ trụ -những vẫn thạch, sao chổi, hành tinh, tinh tú, những dảy ngân hà, nhóm thiên hà -tất cả đều không ngừng chuyển động và dự phần vào một khúc luân vũ mênh mông của toàn vũ trụ: chúng quay quanh trục của mình, quanh tinh thể khác, xúm lại hay dang ra khỏi nhau. Chúng cũng có một quá trình, được sinh ra, trưởng thành, rồi chết. Những tinh tú có một sinh mệnh kéo dài hàng triệu hoặc hằng tỷ năm.

Thay đổi và tiến hoá cũng đi vào những lãnh vực khác của khoa học. Trong địa chất học, những đại lục mà chúng ta nghĩ rằng đã dính chặt vào vỏ Trái Đất bây giờ được biết là đã di động khoảng vài cm mỗi năm, tạo nên những núi lửa và động đất tại những vùng tiếp giáp của các thềm lục địa. Mặt Trái Đất luôn luôn thay đổi và tự tu sửa. Trong lãnh vực sinh học cũng thế, khái niệm về thuyết tiến hoá đã được nhà tự nhiên học Charles Darwin đưa ra vào năm 1859. Con người không còn là một cái gì đó thuộc giòng giỏi thánh thần. Họ không là những hậu duệ của Adam và Eve do Thượng Đế sáng tạo ra như trước đây người ta đã nghĩ mà là sản phẩm của cả một chuổi dài tiến hoá được hình thành bởi sự lựa chọn tự nhiên. Đi ngược lại quá khứ, tổ tiên của con người từng là những động vật linh trưởng, những loài bò sát, cá tôm, những loài động vật không xương sống và những sinh thể đơn bào sơ khai.

Định luật vô thường không phải chỉ có mặt ở trong thế giới vĩ mô mà ngay cả ở trong những lãnh vực nguyên tử và hạ nguyên tử (subatomic). Những hạt được biết là có khả năng tự sửa đổi bản chất của mình: quark có thể tự thay đổi gia hệ hoặc 'hương vị', proton có thể biến thành nơtron trong khi phát xạ pozitron và neutrino. Vật chất và phi-vật-chất có thể tiêu diệt lẫn nhau để trở thành năng lượng thuần khiết. Năng lượng chuyển động của một hạt có thể chuyển hoá vào trong một hạt khác và ngược lại, cụ thể như phẩm tánh của một vật thể có thể biến thành một vật thể. Những hạt điện tử trong những vật thể bao quanh chúng ta không bao giờ đứng yên một chỗ. Ngay chính trong khoảnh khắc này đây, có đến hàng tỉ những hạt phù du neutrinos đi ngang qua thân xác chúng ta trong từng giây một. Do tính lượng tử bất định của năng lượng, khoảng không gian chung quanh ta đầy ắp một số lượng khó tưởng tượng nổi của những hạt 'ảo', hiện hữu phù du như những bóng ma. Chúng xuất hiện và biến mất liên miên; và đây chính là hình ảnh tuyệt vời nhất của tính vô thường vì chúng có một đời sống cực kỳ ngắn ngủi. Không còn nghi ngờ gì nữa: sự 'vô thường vi tế' của Phật giáo có mặt khắp nơi theo như cách mà nền khoa học đương đại mô tả về thực tại.

III. Duyên Khởi và Tính Bất Khả Phân của Hiện Tượng.

1. Trung Đạo.

Ý niệm về duyên khởi là cái nhìn trung tâm của Phật giáo về bản chất của thực tại. Nó chỉ rõ rằng "không có gì hiện hữu một cách tự thân, hoặc do bởi chính nó." Một vật thể chỉ có thể được xác định do bởi những vật thể khác và chỉ hiện hữu trong mối liên hệ cùng nhau. Nói một cách khác, cái này sanh bởi vì cái kia sanh. Duyên khởi là tất yếu trong sự xuất hiện của hiện tượng giới. Kinh nghiệm sống hàng ngày khiến chúng ta cho rằng mọi sự vật đều sở hữu một cái gì đó có thực, độc lập khách quan có vẻ như là chúng hiện hữu bởi chính nó với những bản sắc tự thân. Thế nhưng Phật giáo quan niệm rằng cách nhìn thế giới hiện tượng như vậy chẳng qua chỉ là do tâm tạo. Họ gọi sự nhận thức về một hiện tượng riêng biệt do những nhân và duyên biệt lập tạo nên là 'tục đế' hay 'huyễn ảo'. Thay vào đó, Phật giáo đưa ra ý niệm về luật nhân quả hổ tương: một sự kiện chỉ có thể xảy ra bởi vì nó nương tựa vào những yếu tố khác. Bởi vì tất cả mọi sự vật đều là một bộ phận của cái toàn thể, thế nên không cái gì có thể xảy ra một cách riêng rẻ. Bất cứ một sự vật nào trên thế giới này chỉ có thể xuất hiện bởi vì nó được nối kết, duyên sanh và thế rồi trùng trùng duyên khởi, cùng có mặt, cùng vận hành trong một dòng chuyển biến không ngưng nghỉ. Một thực thể hiện hữu một cách độc lập với tất cả những cái khác như là một thực thể bất biến, độc lập đã không thể tác động lên bất cứ cái gì hay ngay cả chính nó.

Phật giáo như thế đã nhìn thế giới này như là một dòng chảy mênh mông bao gồm những sự kiện được nối kết lại và cùng dự phần tác động lên nhau. Trong khi đó, cách thế mà chúng ta nhận thức về dòng chảy này cô đọng lại trong một vài khía cạnh của cái vũ trụ bất khả phân từ đó tạo ra một ảo tưởng rằng đã có những thực thể độc lập hoàn toàn tách biệt nhau và tách rời khỏi chúng ta. Những hiện tượng giới như thế chỉ là những sự kiện đơn giản chỉ xảy ra trong một vài tình huống nào đó. Khi đưa ra quan điểm này không có nghĩa là Phật giáo bài bác tục đế -những gì mà người bình thường nhận thức được hay nhà khoa học khám phá ra bằng những thiết bị của họ-, hoặc không thừa nhận luật nhân quả, hay là những định luật vật lý và toán học. Nó chỉ nói lên một điều đơn giản rằng, nếu chúng ta đào đủ sâu, sẽ thấy có sự khác biệt giữa cách mà chúng ta nhìn thế giới hiện tượng và cái chúng thực sự là.

Cái khía cạnh vi tế nhất của duyên khởi liên quan đến mối liên hệ giữa 'danh' và 'danh tướng' của một sự vật. Danh tướng của một vật thể bao gồm vị trí, chiều kích, hình dáng, màu sắc hay bất cứ những đặc tính nào có thể trông thấy được. Tập hợp lại cùng nhau, chúng tạo nên cái 'danh' của vật thể, tức là một sản phẩm tâm tạo gán cho một thực tại cá biệt của một vật thể nào đó. Trong đời sống hàng ngày, khi chúng ta trông thấy một vật thể, chúng ta không hề bị ấn tượng bởi sự hiện hữu của nó mà là cái giả danh của vật thể đó. Bởi vì chúng ta cảm nghiệm nó, Phật giáo không hề cho rằng nó không hiện hữu. Tuy nhiên họ cũng không bảo rằng nó có một thực tại tự thân. Phật giáo đưa ra quan điểm rằng vật thể hiện hữu (như thế tránh được chủ nghĩa hư vô đoạn kiến mà Tây phương thường nhầm lẫn gán cho Phật giáo), tuy nhiên hiện hữu này là thuần túy duyên khởi. Đây là cái mà Đức Phật gọi là Trung Đạo. Một hiện tượng giới không có một hiện hữu độc lập thế nhưng cũng không hoàn toàn phi hữu, có thể hoạt động và hành xử chức năng đúng theo luật nhân quả.

2. Tính phi-cục-bộ của thế giới lượng tử.

Một ý niệm gây ấn tượng tương tự như duyên khởi của Phật giáo đó là khái niệm về tính 'bất khả phân' hay 'phi-cục-bộ' trong Cơ học lượng tử được khám phá qua một cuộc thí nghiệm tưởng tượng nổi tiếng do Einstein, Podolsky và Rosen (EPR) đưa ra vào năm 1935 trong một nỗ lực muốn chứng tỏ rằng xác suất lý giải về cơ học lượng tử là sai lầm và học thuyết này như vậy là chưa hoàn chỉnh. Thí nghiệm này có thể được mô tả lại một cách giản dị như sau: Tưởng tượng ra một hạt phân hủy một cách tự phát thành ra 2 photon A và B. Luật đối xứng nêu rõ rằng chúng sẽ di chuyển ngược chiều nhau. Nếu A đi về hướng Tây, chúng ta sẽ khám phá ra B đi về hướng Đông. Tất cả có vẻ như bình thường, tuyệt hảo. Thế nhưng đó là ta đang quên đi tính chất kỳ lạ của thế giới lượng tử. Cũng giống như Janus, ánh sáng mang hai mặt khác nhau. Nó có thể là sóng hay hạt. Trước khi bị khám phá bởi máy dò, lý thuyết lượng tử cho ta biết rằng A xuất hiện dưới dạng sóng. Luồng sóng này không được cục bộ hóa, đã không có một xác suất chothấy rằng A có thể được tìm thấy ở bất cứ hướng nào. Chỉ khi bị bắt gặp, A mới 'biết' là nó đang di chuyển về hướng Tây. Thế nhưng, nếu như A đã không 'biết' được trước khi bị khám phá là mình đi về hướng nào thì làm sao B có thể 'đoán' được A đang làm gì để có thể điều chỉnh cách ứng xử cho phù hợp để được bắt gặp vào cùng một thời điểm ở hướng đối diện của A? Đây là điều khó có thể xảy ra trừ phi A thông báo cho B một cách đồng bộ về phương hướng mà nó đang đi. Điều này hàm ý rằng có một tín hiệu ánh sáng được phóng ra ở một tốc độ vô hạn, và như vậy hoàn toàn trái ngược với luật tương đối tổng quát. Bởi vì không hề có chuyện 'Thượng Đế phóng ra những tín hiệu cảm ứng từ xa' cũng như không thể có 'hành động qủy ma nào ở gần', Einstein kết luận rằng cơ học lượng tử đã không cung cấp một sự mô tả hoàn chỉnh về thực tại, rằng A phải 'biết' hướng nào mình sẽ đi đến và 'báo' cho B biết trước khi tách rời nhau. Ông nghĩ rằng mỗi hạt đều có chứa 'những ẩn số' mà cơ học lượng tử đã không nắm được điều này, thế nên nó không hoàn chỉnh.

Trong gần 30 năm, thí nghiệm EPR vẫn được xem như là một thí nghiệm tưởng tượng bởi vì những nhà vật lý đã không biết phải làm thế nào để thực hiện nó. Mãi cho đến năm 1964 thì nhà vật lý học John Bell mới tìm ra một phương cách để đưa cái ý tưởng chính yếu của EPR từ nghiên cứu trừu tượng thành một dự trình có thể kiểm chứng được trong phòng thí nghiệm. Ông đưa ra một định lý toán học, bây giờ được gọi là 'Bất đẳng thức Bell', có thể kiểm chứng được bằng thí nghiệm nếu như những hạt thực sự đã có chứa những ẩn số. Vào đầu thập niên 80, nền khoa học kỹ thuật cuối cùng đã chín mùi đủ để cho nhà vật lý Alain Aspect và những người trong nhóm của ông tại Paris có thể thực hiện một loạt những thí nghiệm trên một cặp photon 'tương tác' nhau -tức là những photon có những tác động qua lại với nhau-. Họ khám phá rằng Bất đẳng thức Bell luôn luôn bị vi phạm. Điều này chứng minh rằng đã không có những ẩn số và như vậy có nghĩa là Cơ học lượng tử đã đúng và Einstein sai lầm. Trong những thí nghiệm của Aspect, photons A và B được giữ cách xa nhau 12m, và người ta thấy B luôn luôn 'biết' ngay lập tức những gì A đang làm và có những phản ứng tương xứng. Những nhà vật lý cũng đảm bảo rằng không có một tín hiệu ánh sáng nào có thể được trao đổi giữa A và B, bởi vì những đồng hồ nguyên tử được gắn vào những máy dò nhằm khám phá A và B, cho phép họ đo lường được thời điểm đến của từng photon một cách cực kỳ chính xác. Sự cách biệt giữa hai thời điểm đến của hai photons chưa đến 10 phần tỷ giây -trong thực tế là zero, bởi vì những đồng hồ nguyên tử hiện nay chỉ mới cho phép ta đo đến mức 10^-10 giây. Bây giờ, trong khoảng 10^-10 giây đó, ta biết được rằng ánh sáng chỉ mới di chuyển được 3cm, ngắn hơn là khoảng cách 12m giữa A và B. Hơn thế nữa, người ta vẫn có cùng kết quả nếu như khoảng cách giữa hai photon 'tương tác' này được gia tăng. Trong một thí nghiệm gần đây nhất do nhà vật lý Nicolas và những đồng sự của ông thực hiện tại Geneva vào năm 1998, hai photons được giữ cách xa nhau 10km, thế nhưng những ứng xử của chúng vẫn tương quan tuyệt hảo. Đây sẽ chỉ là một điều nghịch lý khi nào, như Einstein suy nghĩ, chúng ta cho rằng thực tại đã được cắt ra và cục bộ hóa trong mỗi photon. Vấn nạn này sẽ không còn nữa khi chúng ta nhìn nhận rằng A và B, một khi đã tương tác cùng nhau, trở thành một bộ phận của một thực tại bất khả phân, không cần biết đến chúng cách xa nhau bao nhiêu, ngay cả mỗi hạt ở mỗi đầu vũ trụ. A không cần phải gởi tín hiệu đến cho B bởi vì chúng cùng chia xẻ chung một thực tại. Ngành Cơ học lượng tử như thế đã loại trừ mọi ý tưởng về cục bộ và mang đến cho ta một cái nhìn tổng thể về không gian. Với hai cái photons tương tác này, ý niệm về 'nơi này' và 'chỗ kia' trở thành vô nghĩa bởi vì 'nơi này' cũng chính là 'chỗ kia'. Đó là những gì mà nhà vật lý gọi là 'tính bất-khả-phân' hay 'phi-cục-bộ' của không gian. Điều này cũng tương tự với ý niệm duyên sanh, duyên khởi của thế giới hiện tượng trong Phật giáo.

3. Thí nghiệm đồng hồ quả lắc của Foucault và tính duyên khởi của thế giới vĩ mô.

Một thí nghiệm vật lý hấp dẫn và nổi tiếng khác cho thấy tính duyên khởi của hiện tượng không phải chỉ giới hạn trong thế giới của các hạt nhưng lan rộng ra đến cả toàn thể vũ trụ. Đây là thí nghiệm về quả lắc được thực hiện bởi nhà vật lý Léon Foucault vào năm 1851 tại điện Panthéon, Paris nhằm giải thích về việc Trái Đất quay. Tất cả chúng ta hầu như ai cũng đều biết đến đặc tính của quả lắc. Với thời gian trôi, phương hướng của quả lắc cũng thay đổi theo. Nếu ta bắt đầu cho nó lắc theo hướng bắc-nam, chỉ vài giờ sau nó sẽ lắc theo hướng đông-tây. Nếu cái đồng hồ quả lắc này được đặt ở Bắc hay Nam cực, nó sẽ quay đủ một vòng 24 tiếng đồng hồ (tại Paris, do ảnh hưởng của vĩ độ, cái đồng hồ quả lắc của Foucault chỉ thực hiện được một phần của vòng quay trong ngày). Foucault nhận thức rằng, trong thực tế, cái quả lắc đã lắc cùng một hướng, chỉ có Trái Đất là đang quay.

Tuy nhiên vẫn còn một vấn đề nan giải mà mãi cho đến nay người ta vẫn chưa hiểu được rõ ràng. Cái quả lắc của đồng hồ được thiết trí cố định trong một không gian, nhưng mà cố định tương ứng đối với cái gì? Chúng ta biết rằng cái đồng hồ quả lắc được gắn vào trong một tòa nhà và toà nhà này thì dính vào Trái Đất. Trái Đất mang chúng ta di chuyển với vận tốc 30km/giây một vòng chung quanh Mặt Trời và Mặt Trời thì cũng đang quay trong không gian với một vận tốc 230km/giây trên quỹ đạo chung quanh trung tâm của giải Ngân Hà, mà chính nó cũng đang chuyển động hướng đến giải thiên hà Andromeda với vận tốc khoảng chừng 90km/giây. Nhóm Địa Phương (Local Group) của những thiên hà, trong đó những quần tụ hùng vĩ nhất như là Galaxy và Andromeda, cũng đang di chuyển với vận tốc 600km/giây dưới sức hút trọng lực của nhóm Virgo và siêu nhóm Hydra-Centaurus. Thế nhưng nhóm sau này lại cũng đang quay hướng về Great Attractor, một quần tụ tương đương với hàng chục ngàn giải thiên hà. Như vậy cái quả lắc đồng hồ của Foucaults đã được điều khiển bởi cái nào trong những cơ cấu này? Để tìm hiểu xem thiên thể nào đã điều khiển cái quả lắc của đồng hồ Foucault, việc giản dị là chúng ta đặt con lắc hướng về phía thiên thể đó. Nếu như thiên thể đó đang di động trong bầu trời, mà vẫn luôn luôn nằm ở trong hướng chỉ của con lắc, ta có thể kế luận rằng thiên thể đó là tác nhân chính trong sự vận hành của con lắc. Bây giờ chúng ta hãy để con lắc hướng về phía Mặt Trời. Sau một tháng, ngôi tinh cầu này đã chệch ra khỏi hướng của quả lắc 15 độ. Bây giờ chúng ta quay quả lắc về hướng ngôi sao gần nhất, Proxima Centauri, cách xa khảng 4 năm ánh sáng. Ngôi sao này lưu lại trong hướng chỉ của quả lắc lâu hơn, nhưng chỉ được vài năm, kết quả cũng giạt đi. Giải thiên hà Andremoda, cách chúng ta 2.3 triệu năm ánh sáng, cũng đi giạt ra khỏi hướng nhưng chậm hơn. Thời gian duy trì trong hướng chỉ của con lắc lâu hơn và độ chệch cũng trở nên nhỏ hơn nếu khoảng cách đến thiên thể càng lớn hơn. Và rồi chỉ có những thiên hà có khoảng cách lớn nhất, tọa lạc tận cùng bờ mép của vũ trụ mà chúng ta có thể biết được, cách xa ta đến hàng tỉ năm ánh sáng là không hề đi ra khỏi hướng chỉ của con lắc.

Kết luận mà chúng ta rút ra được từ thí nghiệm này rất mực đặc biệt: Hoạt động của con lắc đồng hồ Foucault không hề dựa vào thái dương hệ này mà là vào những giải thiên hà xa nhất, hay nói một cách đúng đắn hơn, vào toàn thể vũ trụ, điều này cho thấy rằng hầu như tất cả vật chất biểu kiến được tìm thấy trong những giải thiên hà xa xôi nhất mà không phải là những tinh tú gần ta. Như thế cái gì xảy ra ở đây, trên Trái Đất này, đều được quyết định bởi cả toàn thể vũ trụ bao la. Cái gì xuất hiện trên ngôi hành tinh nhỏ bé này đều nương tựa vào toàn thể cấu trúc của vũ trụ.

Tại sao cái quả lắc đồng hồ lại ứng xử như vậy? Quả tình chúng ta không biết. Nhà vật lý Ernst Mach nghĩ rằng điều đó có thể được giải thích là do bởi một loại vật chất có mặt ở khắp nơi và tạo ra ảnh hưởng. Theo ông, một khối lượng của vật thể -tức là lực quán tính của nó, hay là sức đề kháng đối với chuyển động- đến từ ảnh hưởng của toàn vũ trụ thông qua một sự tương tác bí mật, khác biệt với trọng lực, mà ông không thể mô tả chính xác. Từ đó, cũng không có ai đi sâu thêm vào lãnh vực này. Giống như thí nghiệm EPR buộc chúng ta chấp nhận rằng những tương tác hiện hữu trong thế giới vi mô vốn khác biệt với những gì được mô tả bởi khoa vật lý mà ta biết, cái đồng hồ quả lắc Foucault cũng hành xử tương tự như thế đối với thế giới vĩ mô. Những tương tác như thế không hề đặt cơ sở trên một lực hay một sự trao đổi năng lượng, và chúng nối kết với toàn thể vũ trụ. Một lần nữa, chúng ta lại đi đến một kết luận rất gần gũi với ý niệm về duyên khởi của Phật giáo: mỗi bộ phận đều chứa đựng cái toàn thể, và mỗi bộ phận đều nương tựa vào tất cả các bộ phận khác.

4. Tánh Không hay là sự vắng mặt của một thực tại tự thân.

Ý niệm về duyên khởi dẫn ta đi thẳng đến một cái ý niệm quan trọng thứ ba của Phật giáo (hai cái kia là vô thường và duyên khởi): đó là 'Tánh Không' hay 'trống rỗng'. Một khi tất cả đều là duyên khởi, không có gì có thể tự xác định và hiện hữu tự thân. Ý tưởng về những phẩm tính có thể hiện hữu do và bởi chính mình cần phải được buông bỏ. Khi Phật giáo cho rằng tánh không là bản tánh rốt ráo của vạn pháp, điều đó có nghĩa là mọi sự vật mà chúng ta trông thấy chung quanh mình, tức là cái thế giới hiện tượng này, không hề có một hiện hữu độc lập hay thường hằng. 'Tánh không' ở đây không nên hiểu là 'trống không', 'hư không' hay 'vắng mặt của thế giới hiện tượng' như các nhà chú giải Tây phương trước đây quan niệm, nhưng là một vắng mặt của hiện hữu tự thân. Phật giáo không hề tán thành bất cứ hình thái nào của chủ nghĩa hư vô. Tánh không chẳng hề mang ý nghĩa là không hiện hữu. Nếu bạn đã không thể bàn về thực hữu thì bạn cũng không thể nói về phi hữu. Thế nên theo Phật giáo, tìm hiểu về bản chất phi thực của vạn pháp là một bộ phận thiết yếu trên hành trình tâm linh. Tánh không như vậy không phải chỉ là bản tánh chân thật của thế giới hiện tượng, mà còn ẩn chứa tiềm năng cho phép sự biểu hiện của cái thế giới thiên hình vạn trạng đó. Thánh giả Long Thọ của Phật giáo trong thế kỷ thứ hai đã nói: "Khi đã là không thì không có gì là không có" hay như một câu kinh nổi tiếng trong Bát Nhã Tâm Kinh: "Sắc tức thị không, không tức thị sắc". Nếu thực tại là thường hằng bất biến thì tất cả phẩm tánh của chúng cũng thế, chẳng có gì thay đổi. Như vậy, thế giới hiện tượng đã không thể hiện bày. Tuy nhiên do bởi vạn pháp không hề có một thực tại tự thân, chúng có thể hiện bày ra muôn vẻ.

[tk]

Về vấn đề vắng mặt của một thực tại tự thân, khoa vật lý lượng tử một lần nữa cũng đã có những phát biểu tương tự khá đậm nét. Theo Bohr và Heisenberg, những nhân vật nhiệt thành ủng hộ của cái gọi là "Chú giải Copenhagen" về cơ học lượng tử, thì bây giờ chúng ta không còn có thể xem nguyên tử (atoms) và điện tử (electrons) như là những thực thể với những phẩm tánh xác định cụ thể, chẳng hạn như tốc độ, vị trí, vạch ra đồng đều trên những qũy đạo xác định rõ. Ngược lại chúng ta phải xem chúng như là bộ phận của một thế giới được cấu thành bởi những tiềm lực chứ không phải là những vật thể hay sự kiện. Ánh sáng và vật chất có thể được xem là không có thực tại tự thân bởi vì chúng mang tính chất lưỡng tánh: có thể xuất hiện dưới dạng sóng hay hạt tùy theo thiết bị đo lường. Cái hiện tượng chúng ta gọi là "photon" sẽ là một luồng sóng khi chúng ta tắt hết máy đo và không quan sát nó. Nhưng ngay lập tức khi ta cho thiết bị hoạt động làm công việc đo lường, nó lại xuất hiện như là một hạt. Những mặt của hạt và sóng không thể cách ly được. Ngược lại, chúng bổ túc lẫn nhau. Đó là điều mà Bohr gọi là "nguyên lý bổ túc". Như thế, ngay trong bản tánh thực sự của ánh sáng và vật chất cũng đã tùy thuộc vào những mối liên hệ duyên khởi. Nó không còn là một tự thân mà thay đổi tùy theo sự tương tác giữa người quan sát và vật thể được quan sát. Như thế nói đến thực tại tự thân của một hạt, hay là cái thực tại mà nó sở hữu khi không được quan sát là điều hoàn toàn vô nghĩa bởi vì chúng ta không hề nắm bắt được nó. Và như vậy, theo Bohr, cái ý niệm về "nguyên tử" chẳng qua chỉ là một hình ảnh tiện dụng giúp cho những nhà vật lý tổng hợp những quan sát khác nhau về thế giới hạt, thành một phối hợp chặt chẽ, luận lý có hệ thống. Ông nhấn mạnh đến tính bất khả vượt ra khỏi những kết quả của những thí nghiệm và đo lường: "Trong khi mô tả về thế giới tự nhiên, mục đích của chúng ta không phải là để khám phá ra bản chất thực của hiện tượng, mà chỉ nhằm theo dõi mối liên hệ giữa rất nhiều khía cạnh của cuộc thí nghiệm, được chừng nào hay chừng nấy." Schrodinger cũng đã từng cảnh báo chúng ta chống lại một cái nhìn thuần tuý vật chất về nguyên tử và những yếu tố cấu thành của chúng: "Tốt nhất là không nên nhìn về hạt như là một thực thể bất biến, mà ngược lại như là một sự kiện tức thời. Thỉnh thoảng những sự kiện tức thời này được nối kết lại cùng nhau và tạo ra cái ảo tưởng về những thực thể bất biến." Ngành cơ học lượng tử như thế đã duyệt xét lại một cách cơ bản cái ý niệm của chúng ta về một vật thể, khi cho nó phụ thuộc vào sự đo lường, hay nói cách khác, vào một sự kiện. Cũng giống như trong Phật giáo, vạn pháp không hiện hữu, chỉ có mối liên hệ của chúng là hiện hữu.

IV. Đi Tìm Một Đấng Tối Cao.

1. Sự hòa điệu của vũ trụ.

Ngành vũ trụ học đương đại đã khám phá rằng những điều kiện cho phép đời sống và tri thức xuất hiện trong vũ trụ này có vẻ như được mả hoá trong các phẩm tính của mỗi nguyên tử, tinh tú và thiên hà trong vũ trụ, cũng như có mặt trong tất cả những định luật vật lý chi phối, vận hành chúng. Vũ trụ được xuất hiện trong một hoà điệu lý tưởng như được tạo ra để dành cho một con người quan sát thông minh có khả năng thưởng thức cái cấu trúc và sự hòa điệu này. Cái ý tưởng vừa nêu chính là cơ sở của "nhân bản thuyết" vốn phát xuất từ danh từ "anthropos" có nghĩa là "con người" của Hy Lạp. Về thuyết lý này, có hai nhận xét cần được đặt ra. Thứ nhất, cái định nghĩa mà chúng tôi vừa trình bày chỉ liên hệ đến cái mặt "mạnh" của nhân bản thuyết. Đồng thời cũng còn có một mặt "yếu" cho là không giả định trước bất cứ ý hướng nào trong việc tạo thành thiên nhiên. Nó có vẽ như rất gần với phép lặp thừa (**) -những phẩm tánh của vũ trụ phải được tương xứng với sự có mặt của con người- và đây là điều mà tôi cũng sẽ không bàn thảo đến. Thứ hai, cụm từ "nhân bản thuyết" là không thích đáng bởi vì nó hàm ý rằng nhân loại là mục đích mà vũ trụ được tạo ra. Trong thực tế, những lập luận về nhân bản thuyết có thể được áp dụng cho bất kỳ các loài có tri giác nào ở trong vũ trụ.

Đâu là cơ sở khoa học của nhân bản thuyết? Cách thế mà vũ trụ của chúng ta được tạo ra dựa vào hai loại dữ kiện: 1) những điều kiện sơ khởi, cụ thể như tổng số khối lượng và năng lượng mà chúng có, độ trương nở ban đầu, v.v… và 2) khoảng 15 hằng số vật lý: hằng số trọng lực, hằng số Plank, tốc độ ánh sáng, khối lượng của các hạt cơ bản không phân tách được, v.v… Chúng ta có thể đo được trị số của những hằng số này một cách cực kỳ chính xác, tuy nhiên chúng ta không có bất cứ lý thuyết nào để tiên đoán chúng. Bằng cách cấu trúc "những mô hình vũ trụ" với những điều kiện sơ khởi và những hằng số vật lý, những nhà vật lý không gian đã khám phá ra một điều rằng tất cả những yếu tố này phải được phối trí trong một trật tự cực kỳ hoà điệu: chỉ cần một sai biệt cực nhỏ trong những hằng số vật lý và những điều kiện sơ khởi này thì chúng ta hẵn đã không có mặt ở đây để nói về chúng. Cụ thể như, chúng ta hãy xem cái tỷ trọng ban đầu của vật chất trong vũ trụ. Vật chất có một lực kéo phản ứng lại với lực trương giản của vũ trụ gây ra bởi vụ nổ Big Bang và làm tiết giảm độ trương nở của vũ trụ. Nếu cái tỷ trọng ban đầu này quá cao, vũ trụ sẽ sụp đổ sau một thời gian tương đối ngắn ngủi -một triệu năm, một thế kỷ, hoặc một năm không chừng, tùy theo độ chính xác của tỷ trọng. Với một sinh mệnh ngắn ngủi như thế rất khó cho những tinh tú có thể hoàn tất được sự biến đổi hạt nhân để có thể sản xuất ra những nguyên tố nặng, cụ thể như các-bon vốn cần thiết cho đời sống. Ngược lại, nếu tỷ trọng ban đầu của vật chất quá thấp, sẽ không có đủ trọng lực để những vì sao có thể hình thành. Và không có những vì sao, tức là không có những nguyên tố nặng, và không thể có đời sống! Như vậy, tất cả mọi vật đều được duy trì ở trong một trạng thái quân bình hoàn hảo. Tỷ trọng ban đầu của vũ trụ phải được cố định ở một con số thật chính xác là 10^-60. Sự chính xác tuyệt vời này có thể được đem so sánh với một tay bắn cung thiện nghệ nhắm trúng mục tiêu 1centimet vuông (1cm2) được đặt cách xa 14 tỷ năm ánh sáng, ngay tận đầu bờ vũ trụ mà khả năng ta có thể quan sát được! Mức chính xác của sự hòa điệu biến đổi tùy theo hằng số đặc biệt hay điều kiện ban đầu, thế nhưng trong mỗi trường hợp, chỉ một thay đổi nhỏ cũng đủ làm cho vũ trụ khô cằn, trống vắng sự sống và ý thức.

2. Có một nguyên lý nào chi phối cấu trúc vũ trụ?

Chúng ta suy nghĩ như thế nào trước một sự hòa điệu tuyệt vời như thế? Với tôi, hình như chúng ta có hai cách thế chọn lựa khác nhau: Có thể xem sự hoà điệu này là hệ quả của một tình cờ may mắn hoặc là một tất yếu (nói theo nhan đề một cuốn sách của nhà sinh vật học Pháp, Jacques Monod, "Ngẫu Nhiên và Tất Yếu," Alfred A. Knoff, New York, 1971). Nếu xem đây chỉ là một ngẫu nhiên, thì chúng ta phải mặc nhận một số lượng vô hạn những vũ trụ khác bên cạnh vũ trụ của chúng ta cấu thành cái được gọi là 'đa vũ trụ'. Mỗi một vũ trụ này sẽ bao gồm một phối hợp của riêng mình với những hằng số vật lý và điều kiện sơ khởi. Tuy nhiên chỉ riêng vũ trụ của chúng ta là được khai sanh ra bởi một tổng hợp hoàn chỉnh để có thể tạo nên sự sống. Tất cả đều là những kẻ thua cuộc, chỉ có chúng ta là người thắng cuộc, giống như bạn chơi xổ số vô số lần, kết cuộc có ngày bạn cũng sẽ trúng số. Ngược lại, nếu chúng ta bác bỏ giả thiết cho rằng có một cái đa vũ trụ như thế và mặc nhiên công nhận rằng chỉ có một vũ trụ đơn lẽ, cái mà chúng ta đang sống, thế thì chúng ta phải mặc nhận sự hiện hữu của một nguyên lý về sáng tạo đã điều chỉnh sự tiến triển của vũ trụ một cách tốt đẹp.

Làm thế nào để chọn lựa giữa hai khả năng này? Khoa học không giúp ích được gì cho chúng ta ở đây bởi vì nó cho phép cả hai tình huống đều có thể xảy ra. Nếu xem đây là một tình cờ, có rất nhiều cách được đưa ra để giải thích về sự sáng tạo một đa vũ trụ. Cụ thể như, nghiên cứu chung quanh xác suất miêu tả về thế giới lượng tử, nhà vật lý học Hugh Everett đã đề xuất rằng vũ trụ tách ra thành vô số những cái giống hệt nhau tùy theo những khả năng và chọn lựa được thực hiện. Một vài vũ trụ chỉ khác nhau bởi vị trí của một electron trong một nguyên tử, những cái khác có thể khác biệt căn bản hơn. Những định luật vật lý và hằng số cũng như những điều kiện sơ khởi của chúng có thể không giống nhau. Một giả thuyết khác cho là trong một chu kỳ tuần hoàn của vũ trụ, đã có một loạt những vụ nổ Big Bang và Big Crunch. Bất cứ lúc nào vũ trụ được tái sanh từ đống tro tàn của mình để bắt đầu lại trong một vụ nổ Big Bang mới, nó lại được khởi đầu với một tổng hợp mới của những hằng số vật lý và điều kiện sơ khởi. Cũng còn một giả thiết khác nói về sự sáng tạo vũ trụ, đó là lý thuyết do nhà vật lý Andrei Linde và một số người khác đề ra, cho rằng mỗi một trong vô số lượng những đám bọt lượng tử sơ khai trôi nổi bập bềnh trong không gian đã cấu thành vũ trụ. Như thế thì vũ trụ của chúng ta chỉ là một cái bong bóng nhỏ trong một cái siêu vũ trụ được tạo nên bởi vô số những cái bong bóng khác. Ngoại trừ cái của chúng ta, không có cái nào trong số những vũ trụ đó nuôi dưỡng được sự sống bởi vì những hằng số vật lý và những định luật của chúng đã không thích hợp.

3. Không hề có một Đấng Sáng Tạo trong Phật Giáo.

Như vậy, thái độ của Phật giáo liên quan đến sự hòa điệu phi thường này như thế nào? Phật giáo có chấp nhận ý niệm có một Đấng Sáng Tạo toàn tri hay là một nguyên lý sáng tạo có khả năng điều chỉnh sự tiến triển của vũ trụ một cách tuyệt vời? Hay Phật giáo cho rằng sự hòa điệu chính xác và tuyệt vời của vũ trụ chẳng qua chỉ là một tình cờ may mắn? Vấn đề có hay không một Đấng Sáng Tạo là một điểm then chốt trong việc phân biệt giữa Phật giáo với các truyền thống tín ngưỡng lớn trên thế giới. Đối với Phật giáo, ý niệm về một "nguyên nhân đầu tiên" không hề được đặt ra để lý giải do bởi ý niệm về tánh không và duyên khởi đã được bàn đến trước đây. Phật giáo xem vấn đề "sáng tạo" là không liên quan bởi vì theo họ, thế giới hiện tượng thực sự không được sinh ra, trong cái ý nghĩa là chúng trải qua tình trạng từ phi hữu trở thành hiện hữu. Chúng có mặt trong một cách thế được gọi là "tục đế" và không hề là một thực tại chân thực. Tục đế hay thực tại quy ước có mặt do sự cảm nghiệm của ta về một thế giới mà chúng ta cho rằng trong đó mọi sự vật hiện hữu một cách khách quan. Phật giáo quan niệm rằng những nhận thức như thế là sai lầm bởi vì thế giới hiện tượng, nhìn một cách rốt ráo không phải là những thực tại khách quan, có nghĩa là chúng không hề là những hiện hữu tự thân. Đây được gọi là "chân đế". Trong những ý nghĩa này, vấn đề sáng tạo trở thành một vấn nạn giả. Cái vấn nạn về một "nguồn gốc nguyên thủy" chỉ bắt nguồn từ sự xác tín vào thực tại tuyệt đối của thế giới hiện tượng. Cái ý tưởng về sáng tạo chỉ cần thiết khi chúng ta tin là có một thế giới khách quan. Nó tan biến đi khi chúng ta nhận thức rằng thế giới hiện tượng, cho dù là chúng ta có thể thấy chúng rõ ràng, không hề có một hiện hữu độc lập, "khách quan". Và một khi sự sáng tạo không còn là một vấn đề, ý niệm về Đấng Sáng Tạo cũng không còn là một yêu cầu được đặt ra.

Tuy nhiên, quan điểm của Phật giáo không hề loại bỏ cái khả năng về một sự hiện bày của thế giới hiện tượng. Một điều hiển nhiên, cái thế giới mà chúng ta nhìn thấy chung quang mình không phải là phi hữu, tuy nhiên Phật giáo cho rằng nếu chúng ta khảo xét cách thế mà chúng hiện hữu, chúng ta sẽ nhận ra ngay là chúng không thể được xem như bao gồm một loạt những thực thể độc lập, có hiện hữu tự thân riêng biệt. Nhà triết học lớn của Phật giáo Ấn Độ vào thế kỷ thứ hai, Thánh giả Long Thọ, đã nói: "Bản tánh của vạn pháp là duyên khởi; tự nó, vạn pháp không hề có tự tánh". Như thế sự tiến triển của chúng không phải do tình cờ may mắn mà cũng không phải bởi một sự can dự thiêng liêng nào. Thay vào đó chúng bị chi phối bởi luật nhân quả trong một mối liên hệ duyên khởi và nhân quả hổ tương bao trùm lên tất cả. Bởi vì vạn pháp không hề có thực tại độc lập, chúng không thể nào 'bắt đầu' và 'kết thúc' một cách thực sự như là những thực thể tách biệt.Và như thế, ý niệm về một sự khởi đầu và kết thúc của vũ trụ thuộc về tục đế chứ không phải chân đế.

Như vậy, quan điểm này phù hợp với nền khoa học vũ trụ đương đại như thế nào? Chúng ta thấy duy chỉ có loại vũ trụ không có khởi điểm và tận cùng là loại vũ trụ tuần hoàn với một loạt những vụ nổ vô tận của Big Bang và Big Crunch ở trong quá khứ và tương lai. Thế nhưng cái trạng huống mà trong đó vũ trụ của chúng ta tự sụp đổ vào một ngày nào đó bởi một Big Crunch có vẻ như không phù hợp với những quan sát đương đại khi cho rằng mật độ khối lượng của những quang chất (0.5% trong tổng số khối lượng và năng lượng tích chứa trong vũ trụ), vật chất tối (29.5%) và năng lượng tối (70%) cọng lại với nhau chỉ là cái tỷ trọng tới hạn. Điều này có nghĩa rằng cái hình học của vũ trụ là một hình học phẳng, tức là nó sẽ trương giản đến bất tận và độ gia tốc trương giản này sẽ không đi đến số không sau một khoảng thời gian vô tận ở tương lai. Như thế, với mức độ kiến thức hiện nay có vẻ như chưa chấp nhận được ý niệm về một loại vũ trụ tuần hoàn.

4. Những Suối Nguồn của Ý Thức Cộng Hữu Với Thế Giới Vật Chất.

Bây giờ trở lại vấn đề nhân bản thuyết. Theo như Phật giáo quan niệm, sự hoà điệu tuyệt vời của vũ trụ đủ để cho ý thức xuất hiện không hề là công trình của một Đấng Tối Cao nào cả, bởi vì nhân vật này không hề hiện hữu. Đây cũng không phải là sản phẩm của một tình cờ may mắn mà những người ủng hộ lý thuyết về một đa vũ trụ đề xuất: chúng ta có mặt và sống ở đây, trong vũ trụ này, chỉ là một ngẫu nhiên đầy may mắn do sự phối hợp chính xác của những hằng số và điều kiện vật lý. Phật giáo cho rằng cái vũ trụ vật chất này và ý thức đã luôn cộng hữu với nhau từ vô thủy. Để cộng hữu, cái thế giới hiện tượng này phải phù hợp một cách hổ tương, và do đó tạo ra sự hòa điệu kỳ diệu. Cái sau sinh khởi bởi vì vật chất và ý thức không thể loại trừ nhau, và bởi vì chúng có mối liên hệ duyên khởi. Quan điểm này phù hợp như thế nào với khoa sinh học thần kinh đương đại? Khoa sinh vật học quả là vẫn đang còn trên một lộ trình dài lâu mới có khả năng lý giải được nguồn gốc của ý thức Tuy nhiên, đại đa số những nhà sinh vật học quan niệm rằng không cần thiết giả định rằng những suối nguồn của ý thức cộng hữu với vật chất, bởi vì theo họ, cái sau có thể xuất hiện từ cái trước, rằng tâm thức có thể sinh khởi từ vật chất. Tâm thức phát sinh một khi mà hệ thống của những tế bào não bộ trong các sinh vật đạt đến ngưỡng cửa của một phức hợp. Trên quan điểm này, ý thức đã xuất hiện, cũng giống như sự sống, từ sự phức hợp của những nguyên tử vô sinh.

Đến đây một câu hỏi được đặt ra: Một khi Phật giáo cho rằng ý thức được phân lìa và vượt qua tình trạng vật lý, phải chăng Phật giáo cũng rơi vào chủ nghĩa nhị nguyên tâm-thân phân lìa của Descartes, qua đó cho rằng có hai loại thực tại, một của tâm (hay tư tưởng) và một của thế giới vật chất? Câu trả lời là không. Quan điểm của Phật giáo hoàn toàn khác biệt từ căn bản với chủ nghĩa nhị nguyên của Descartes. Chỉ có một sự khác biệt trên mặt tục đế giữa vật chất và ý thức, bởi vì ở điểm tận cùng, cả hai đều không có một hiện hữu tự thân. Bởi vì Phật giáo bác khước cái thực tại rốt ráo của thế giới hiện tượng, nó đồng thời cũng bác khước luôn cái ý tưởng cho rằng ý thức là độc lập và hiện hữu tự thân.

V. Khoa Học và Tâm Linh: Hai Cửa Sổ Mở Vào Thực Tại.

Vừa rồi chúng tôi đã cố gắng chứng tỏ rằng đã có những điểm đồng quy nổi bật giữa quan điểm về thực tại của Phật giáo và nền khoa học đương đại. Ý niệm về "vô thường", một ý niệm then chốt trong Phật giáo, tương ứng với ý niệm về tiến hoá trong khoa học về vũ trụ, địa chất và sinh vật. Không có gì ở trong thể tĩnh, tất cả đều thay đổi, chuyển động và tiến triển, từ một hạt nguyên tử cực nhỏ cho đến một cấu trúc lớn lao nhất trong vũ trụ. Vũ trụ tự nó cũng đã có một lịch sử. Thuyết tiến hoá của Darwin kết hợp với sự chọn lọc tự nhiên chi phối những đổi thay liên tục trong thế giới sinh vật. Ý niệm về "duyên khởi", cũng là trọng tâm của giáo lý Phật giáo, cộng hưởng với tính toàn thể, bất khả phân của không gian được hàm chứa trong thí nghiệm EPR về các cấp độ nguyên tử và hạ nguyên tử, cùng với thí nghiệm quả lắc Foucault về các tầng vũ trụ. Ý niệm về "tánh không" của Phật giáo, với sự vắng mặt về sự hiện hữu của một thế giới hiện tượng thường hằng và độc lập, tương đương với tính chất lưỡng tánh của ánh sáng và vật chất trong thế giới lượng tử của khoa học. Bởi vì một photon sẽ là sóng khi ta không quan sát chúng và là hạt khi ta đo lường, thế nên ta có thể nói là nó không có một hiện hữu độc lập, tự thân, sự xuất hiện của nó hoàn toàn tùy thuộc vào người quan sát.

Chúng tôi cũng đã nêu rõ rằng Phật giáo phản bác cái ý niệm về một sự khởi đầu của vũ trụ cũng như về một vị Thượng Đế hay là một nguyên lý sáng tạo có khả năng hòa điệu những phẩm tánh của mình, từ đó tạo điều kiện cho ý thức xuất hiện. Phật giáo cho rằng ý thức cộng hữu với vật chất nhưng không hề bắt nguồn từ vật chất. Bởi vì cả hai đều tương tác và duyên khởi nên không cần thiết phải điều chỉnh thế giới vật chất để phục vụ cho ý thức trong một thể hoà điệu.

Những điểm đồng quy nói trên không có gì là đáng ngạc nhiên bởi vì cả khoa học lẫn Phật giáo đều đã sử dụng những tiêu chuẩn nghiêm nhặt và chân xác để vươn đến chân lý. Bởi vì mục tiêu của cả hai là mô tả thực tại, họ phải gặp nhau ở những mẩu số chung mà không hề loại trừ nhau. Trong khoa học, những phương pháp cơ bản để khám phá sự thật là thí nghiệm và lý thuyết hóa dựa vào phân tích; trong Phật giáo, quán tưởng là phương pháp chính. Cả hai đều là những cánh cửa sổ cho phép ta hé nhìn vào thực tại. Cả hai đều vững vàng trong những phạm trù chuyên biệt của mình và bổ túc lẫn nhau. Khoa học khám phá dùm ta những kiến thức "qui ước". Mục tiêu của nó là hiểu rõ thế giới hiện tượng. Những áp dụng kỹ thuật của nó có thể gây nên những hệ quả xấu hay tốt đối với đời sống thể chất của con người. Thế nhưng quán tưởng, khi giúp ta nhìn rõ bản tánh chân thật của thực tại, có mục đích cải thiện nội giới để ta có thể hành động nhằm cải thiện đời sống của tất cả mọi người. Những nhà khoa học còn sử dụng đến những thiết bị tối tân hơn để khám phá thiên nhiên. Trái lại trong hình thức tiếp cận bằng quán tưởng, thiết bị duy nhất là tâm. Hành giả quán sát những tư tưởng của mình được đan kết lại cùng nhau như thế nào và dính mắc vào y ra sao. Y khảo sát cái cơ chế vận hành của hạnh phúc và đau khổ để từ đó cố gắng khám phá ra những tiến trình tâm linh nhằm nâng cao sự an bình nội tâm, làm cho cõi lòng mình rộng mở hơn đối với tha nhân để giúp họ cùng phát triển, cũng như từ đó thấy rõ được những tiến trình gây ra những hệ quả độc hại để loại bỏ chúng. Khoa học cung cấp cho ta những dữ kiện, nhưng không mang lại sự tiến bộ tâm linh và chuyển hoá. Trái lại sự tiếp cận tâm linh hay quán tưởng chắc chắn phải đưa ta đến một sự chuyển hoá bản thân sâu sắc trong cách thế mà chúng ta nhận thức về thế giới để dẫn đến hành động. Hành giả Phật giáo một khi nhận thức rằng vật thể không hề có hiện hữu tự thân sẽ giảm thiểu sự dính mắc vào chúng, từ đó giảm bớt khổ đau. Nhà khoa học, với cùng một nhận thức như thế, sẽ xoa tay hài lòng, xem đó như là một tiến bộ tri thức hầu sử dụng vào những công trình nghiên cứu khác, sự khám phá này không hề làm thay đổi thị kiến cơ bản của y đối với thế giới và cách thức mà y hướng dẫn đời sống của mình.

Khi đối diện với những vấn đề đạo đức hay luân lý ngày càng có nhiều sức ép, đặc biệt là trong lãnh vực di truyền học, khoa học cần đến sự trợ giúp của tâm linh để khỏi bỏ quên đi nhân tính của mình. Einstein đã phát biểu một câu nói rất đáng tán thưởng về nhu cầu cần đến sự hợp nhất giữa khoa học và tâm linh: "Tôn giáo của tương lai sẽ là một tôn giáo hoàn vũ. Nó sẽ phải vượt qua một vị Thượng Đế có nhân trạng và tránh xa những học thuyết lẫn giáo điều. Bao gồm cả khoa học tự nhiên và tâm linh, nó sẽ phải được đặt căn bản trên một ý thức tôn giáo phát khởi từ cảm nghiệm về tất cả mọi sự vật, khoa học tự nhiên lẫn tâm linh, và đây được xem như một sự hợp nhất đầy ý nghĩa ... Phật giáo là câu trả lời cho sự mô tả này... Nếu có bất kỳ một tôn giáp nào có thể đáp ứng được những nhu cầu của nền khoa học đương đại, thì đó chính là Phật giáo."

Trịnh Xuân Thuận.
(All rights reserved)
Đề nghị tham khảo thêm:
Chủ đề được bàn thảo ở đây đã được khai triển một cách chi tiết hơn trong:

Ricard, Matthieu, and Thuan, Trinh Xuan, "The Quantum and the Lotus," New York, Crown, 2001; Paperback edition: New York, Three Rivers Press, 2004

Trong hơn 20 năm qua, đã có một loạt những gặp gỡ chung quanh chủ đề 'Mind and life' giữa Đức Đạt Lai Lạt Ma và một số những nhà khoa học nổi tiếng trên các lãnh vực thần kinh sinh vật học, phân tâm học, triết học và vật lý học. Trọng tâm của những cuộc gặp gỡ này là thảo luận về tâm bởi vì Phật giáo từ hơn 25 thế kỷ qua đã đề ra một phương cách tiếp cận rất sâu sác và nghiêm nhặt để tìm hiểu các tạng thái tâm thức và bản chất rốt ráo của tâm, có thể mang dến những lợi ích cho khoa thần kinh sinh vật học phương Tây. Nội dung những cuộc gặp gỡ này đã được xuất bản:

Goleman, Daniel, ed., Healing Emotions: Conversations with the Dalai Lama on Mindfulness, Emotions and Health, Boston, Shambhala Publications, 1997

----. Destructive Emotions: A scientific Dialogue with the Dalai Lama, New York, Bantam Doubleday, 2002

Hayward, Jeremy W., Shifting Worlds Changing Minds: Where the Sciences and Buddhism Meet, Boston, Shambala Publications, 1987

Houshmand, Zara, Livingston, Robert B., Wallace, B. Alan, eds. Consciousness at the Crossroads: Conversations with the Dalai Lama on Brainscience and Buddhism, Ithaca, New York, Snow Lion Publications, 1999

Varela, Francisco, J. ed., Sleeping, Dreaming and Dying: An Exploration of Consciousness with the Dalai Lama, Boston, Wisdom Publications, 1997

Varela, Francisco, J. and Hayward, Jeremy, eds., Gentle Bridges: Conversations with the Dalai Lama on the Sciences of Mind, Boston, Shambhala Publications, 2001

Zajonc, Arthur, ed., The New Physics and Cosmology: Dialogues with the Dalai Lama, New York, Oxford University Press, 2004

Ngoài ra một số công trình khác thảo luận về những mối tương quan giữa khoa học và Phật giáo:

Wallace, B. Alan, The Taboo of Subjectivity: Toward a new science of consciousness, New York, Oxford University Press, 2000

---- ed. Buddhism and Science: Breaking New Ground, New York, Columbia University Press, 2003.

Chú thích của dịch giả:

(*) mythos : Giữ đúng nguyên văn danh từ Hy Lạp mà tác giả dùng trong bài viết, có nghĩa là thần thoại.

(**) Phép lặp thừa (tautology): Trong luận lý học, đây là một mệnh đề rỗng bao gồm những mệnh đề đơn giản hơn làm cho nó trở thành đúng, phù hợp với logic cho dù những mệnh đề nhỏ này có thể đúng hoặc sai. Thí dụ: Ngày mai trời có thể mưa hay không mưa.

Một số thuật ngữ Vật lý:
- Big Bang: Vụ nổ lớn.
- Big Crunch: Vụ co rút lớn.
- Critical density: Tỷ trọng tới hạn.
- Cyclical universe: Vũ trụ tuần hoàn.
- Dark matter: Vật chất tối.
- Dark energy: Năng lượng tối.
- Fleeting neutrinos: neutrinos phù du.
- Luminous matter: Quang chất.
- Mass densities: Mật độ khối lượng.
- Non-locality: Tính phi cục bộ (theo GSTS Hồng Dương Nguyễn Văn Hai). TS (Vật lý) Nguyễn Tường Bách dịch là "Tính liên thông".
- Natural selection: Chọn lọc tự nhiên.
- Reductionist method: Phép quy giản.

[tk]

Hạt Higgs

Kinh anh,

Hôm đầu tháng này, báo, đài có nói đến một khám phá quan trọng của 2 nhóm Vật-lý về God particle. Vậy cái này là cái gì mà quan trọng hả anh? Cầu cứu anh vì đọc bài báo tôi hiểu nó như một thứ vửa hồ của mấy ông thợ nề xây tường, vậy mà sao mấy nhà nghiên cứu " hồ hởi " qúa vậy? Thôi thì nhờ anh bằng lối nói nôm na dễ hiểu giải thích khám phá này đọc chơi cho vui.
Xin cám ơn anh.

Thân kính,
TT

Kính thưa anh Thân Tâm,

Anh nhè tôi mà hỏi thì quả thật là hỏi sai người rồi. Kiến thức của tôi về Vật Lý và Hóa Học chỉ là cơ bản thôi. Còn cái hạt Higgs nầy thì khó vàng mây về lý thuyết. Nhưng anh đã hỏi thì cũng xin thưa như là một cuộc chuyện trò khi dư trà dư rượu. Tôi xin trả lời theo lối bình dân như anh đề nghị.

Phần khởi đầu: Người xưa giải thích dự hình thành muôn vật ra sao và tạo nên chúng bằng những thứ gì?

Có một điều là Khoa Học và Tôn Giáo bao giờ cũng đi với nhau, khoa học nghiên cứu vạn vật. Còn tôn giáo thì giải thích vạn vật theo ý mình. Do đó nếu tôi nói đến khoa học thì khó tránh khỏi nói tới tôn giáo. Do vậy quí vị đọc tà tà, tới chỗ nào thấy chướng tai thì delete nghe. Và cũng nên hiều rằng khoa học tôi không rành, mà tôn giáo càng không rành nữa, nên lời tôi nói ở đây như là nói chuyện khào y như hai người nông dân nói chuyện với nhau khi Mỹ bỏ bom nguyên tử xuống đất Nhật năm 1945.

Lúc đó tôi còn nhỏ, nguồn tin Mỹ vừa bỏ bôm mguyên tử lan truyền tới làng tôi, tôi nghe người lớn thắc mắc dữ lắm, người nầy hỏi người kia chớ bom nguyên tử là gì. Không ai biết là gì hết, nhưng ai cũng tin rằng nó là thứ dữ. Tôi nghe có người nói đó là loại bom khi bỏ xuống thì mọi người sẽ chết hết nhưng thể xác còn nguyên, vì vậy mới có chử nguyên tử, (tử là chết, mà nguyên là còn nguyên).

Trở lại, con người từ ngàn xưa tới nay luôn luôn thắc mắc trái đất mặt trời mặt trăng con người muôn vật từ đâu mà có. Câu hỏi nầy tới nay được cả ngàn tôn giáo và tín ngưởng lớn nhỏ khác nhau trả lời. Mỗi tín ngưởng trả lời theo ý mình và thường không đồng ý với nhau. Mỗi tín ngưởng một khác, bơ vơ, biết tin ai bây giờ.

Đạo Phật cũng giải thích sự cấu tạo, sự ra đời của vạn vật, của con người, của vũ trụ. Có một điều lý thú là có khi nó trùng hợp với khoa học hiện nay: thí dụ trong đạo phật có câu “như núi Tu Di bằng hột cải, mà hột cải chứa cả núi Tu Di”. Tuy nhiên cái câu thân người được tạo bằng “đất nước gió lửa” mà quí sư thường nói, các bạn Phật tử cứ tưởng đó là ý của đạo Phật. Chưa chắc đâu. Cái ý nầy chưa chắc của đạo Phật đâu. Mà quí bạn cũng đừng có tranh giành làm chi. Tại sao? Thưa vì nó trật so với khoa học chớ sao.

Bây giờ chúng ta nhìn lại sách vở coi thuyết “tứ đại” nầy bắt nguồn từ đâu. Chúng ta trở về thời Đức Thích Ca hoằng pháp. Không ai biết năm sinh của Đức Phật Thích Ca cả. Đại khái thế nầy:
----trích---

Theo cách tính của Phật giáo Nam tông, Đức Phật thọ 80 tuổi, tức là năm 624 TCN là năm Đức Phật đản sinh. Ngài xuất gia năm 29 tuổi (năm 595 TCN), thành đạo năm 35 tuổi (năm 589 TCN), hoằng pháp 45 năm và nhập Niết bàn năm 544 TCN.
-----hết trích ---- -

Cũng chẳng cần chính xác đâu, cứ coi như Ngài thành đạo năm nầy: thành đạo năm 35 tuổi (năm 589 TCN).
Cùng vào thời đó chúng ta thấy:
----trích---
Hi Lạp cổ đại, Thales (624-546 trước Công nguyên - TCN) cho rằng vạn vật được tạo thành từ nước, Anaximenes (585-528 TCN) lại cho rằng vạn vật được tạo thành từ không khí, Heraclitus (khoảng 535-475 TCN) cho rằng vạn vật được tạo thành từ lửa, còn Empedocles (490-430 TCN) lại cho rằng vạn vật được tạo thành bởi bốn nguyên tố là đất - nước - lửa - không khí, được liên kết với nhau bởi hai loại lực hút và lực đẩy.
-----hết trích ----

Các bạn thấy gì không, Đức Phật và những vị triết gia vừa kể đều giải thích rằng vạn vật được cấu tạo từ bốn thứ trên. Năm trăm năm sau khi Đức Phật tịch, thì mới có kinh điển chép thành chữ trên lá bối. Câu hỏi là lúc sinh tiền Đức Phật đề cập tới Tứ Đại, hay sau nầy kình điển có viết ra chuyện tứ đại, hay là chỉ do quí sư thời nay nói. Tôi không biết chờ chư thức giả làm ơn trả lời giúp. Nếu kinh điển viết ra thì những vị chép kinh có mượn ý của các triết gia Hi Lạp không?. Chép kinh sau nầy, không thể nói các triết gia mượn ý nhà Phật được.

Xin hiều cho rằng tôi nói chơi như gió bay mất, lời nói của tôi nhẹ như lông hồng, các bạn chớ lấy làm phiền lòng nghe vì nó trật tuốt. Nhưng dù cho ý Tứ Đại của ai đi nữa thì ngày nay nó cũng trật rồi. Trật so với những gì mà ngành khoa học hiện đại tìm ra.

Không riêng chi chuyện Tứ Đại sai, mà các nhà hiền triết Trung Hoa cũng tìm cách giải thích sự hiện hữu của muôn vật cũng sai luôn.

----trích---
Ở phương Đông cũng có những giả thiết tương tự. Nổi bật nhất là hai trường phái âm - dương và ngũ hành. Phái âm - dương cho rằng vạn vật đều do hai yếu tố âm và dương tương tác mà thành. Còn phái ngũ hành thì cho rằng vạn vật là do năm yếu tố kim - mộc - thủy - hỏa - thổ tương hợp với nhau theo luật tương sinh - tương khắc mà tạo thành.
-----hết trích ----

Thấy chưa Thái Cực sinh Lưỡng Nghi, Lưỡng Nghi sinh Tứ Tượng, Tứ Tượng sinh Bát Quái cũng trật lất. Mà còn coi mọi vật nằm trong nhóm năm nhóm (nhiều hơn Tứ Đại một nhóm): Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ cũng sai bét. Sai là sai theo sự hiểu biết của khoa học ngày nay.

Kết luận đoạn khởi đầu nầy: Từ ngàn xưa con người tìm ra cách giải thích sự hình thành muôn vật, và những ý tưởng đó sai xa so với kiến thức khoa học ngày nay.


***

Phần thứ hai: Vậy thì vật chất theo khoa học hiện giờ là gì? Những gì đã biết. Vũ trụ trống không, hạt cải chứa núi Tu di.
Ngày nay khoa học biết chính xác rằng không phải vạn vật sinh ra từ “đất nước gió lửa”, mà cũng chẳng phải từ Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ luôn. Tất cả là do những hạt li ti kết với nhau tạo thành.

----trích---
Democritus (460-370 TCN) khi cho rằng vạn vật được tạo thành từ các nguyên tử - tức các phần tử nguyên, nhỏ bé đến mức không thể phân chia thành nhỏ hơn được nữa
-----hết trích ----

Ý niệm nầy ngày nay đúng với khoa học. Những hạt nầy được gọi là nguyên tử. Ngay dưới đây là hình “minh họa” chữ minh họa có nghĩa là dõm không đúng thực tế, chỉ cho dễ hiểu thôi. Nguyên tử được cấu tạo bằng một hay nhiều âm điện tử bay chung quanh cái nhân. Nguyên tử nhỏ lắm, nhỏ cở nào? Thưa một con vi trùng chứa hàng “ngàn tỉ” (trillion) nguyên tử.
Và con số gần chính xác dưới đây, các bạn đọc tiếng Anh nghe.
----trích---
On November 2, 2009, according to the National Geographic, "Each cell in the human body contains about 100 times as many atoms as there are stars in the Milky Way. As we all know, the Milky Way has ~ 200 Billion stars. SOOooo, 200,000,000,000 X 100 = 2.0 × 1013. Long story short, it's about, 200 trillion.

-----hết trích ----

Thực tế cái nhân nhỏ tí xíu so với âm điện tử. Mà khối lượng của nguyên tử lại nằm trong cái nhân.


Do vậy chúng ta thấy khoảng trống không ở đây rất lớn, còn hạt âm điện tử và nhân nguyên tử chỉ có tí xíu thôi. Nếu chúng ta ép chúng sát vào nhau thì cái nguyên tử trên nhỏ hơn con vi trùng mắt không thấy. Những nguyên tử nầy kết hợp nhau tạo thành vạn vật. Trong vũ trụ, trên trái đất, có tất cả khoảng 103 loại nguyên tử khác nhau (bền và không bền). Thí dụ như nguyên tử Oxy, nguyên tử Calcium, nguyên tử Sắt, nguyên tử Hydro…

Vì nguyên tử trống không, nhiều loại nguyên tử kết hợp nhau tạo thành cật chất như nước (phân tử nước), như muối ăn (phân tử Cl-Na), như đá vôi, như sắt, như nhôm… Trái đất lớn như vậy, được cấu tạo bằng nguyên tử, phân tử. Nếu chúng ta bỏ hết khoảng trống không của nguyên tử và phân tử ra thì trái đất chỉ nhỏ cở hạt cải mà thôi. Tuy nhỏ như vậy nhưng khối lượng của nó vẫn bằng trái đất khi chưa nén. Nếu bây giờ chúng ta nén mặt trời và 9 hành tinh quay quanh mặt trời cho tất cả khoảng trống mất đi, chỉ còn là hạt tạm coi là đông đặc đi, thì tất cả sẽ nhỏ hơn hòn bi con nít chơi (tôi nó phóng chừng, có người tính đầy đủ kích thước, nhưng tìm mệt lắm). Tuy nhỏ xíu như vậy nhưng nó nặng không lường, nặng bằng khối lượng của mặt trời cộng với khối lượng 9 hành tinh.



Trong phim khoa học giả tường nổi tiếng MIB II (Men In Black 2) chúng ta thấy nguyên một giải thiên hà chứa 200 Billion ngôi sao (mặt trời của chúng ta chỉ là một ngôi sao kích thước trung bình) được thu nhỏ lại bằng viên ngọc đeo trên cổ của con mèo. (200 Billion =200.000.000.000). Nếu chúng ta theo tỉ lệ nầy của MIB II, thì trái đất và 9 hành tinh của nó bị bóp nhỏ lại cho hết khoảng trống không trong đó thì sẽ được một viên lớn bằng con vi trùng, mắt chưa thấy được.


Khi đó viên bụi trái dương hệ nầy sẽ là một lổ đen, sức hút của nó lớn vô cùng, mạnh đến cái độ ánh sáng cũng bị hút vô nó luôn. Khi đó không ai nhìn thấy nó nữa vì ánh sáng không phát ra được, người ta gọi nó là lổ đen. Vật nào vô phước lớ quớ bay gần lổ đen là bị hút vô luôn, vật đó bị nén lại nhỏ như con vi trùng nhưng trọng lực lớn khủng khiếp.


Vũ trụ trống không, điều nầy được xác nhận. Trống không có nghĩa là không không chứa gì cả, khốt vật chất đặt như các hạt có thể tích không đáng kể.

Kết luận cho phần thứ hai nầy: Vạn vật trong vũ trụ được biết là do các nguyên tử tạo thành. Nguyên tử và phân tử gần như trống không, nếu nén chúng lại để loại bỏ khoảng trống đó thì nguyên một giải thiên hà hàng tỉ ngôi sao, chứa hàng nhiều tỉ hành tinh sẽ nhỏ bằng viên ngọc đeo trên cổ con mèo trong MIB II. Vũ trụ trống không: -trích- “Empty space makes up 99.9% (or more) of matter”-hết trích ----

****
Phần thứ ba: Tại sao hạt Higgs quan trọng tại sao người ta mừng, tại sao gọi nó là “The God Particle”? Những gì chưa biết.
Cho tới bây giờ người ta biết rằng vạn vật không phải cấu tạo bằng Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ, mà cũng không phải bằng “Đất Nước Gió Lửa” như quí sư Bắc Tông giảng ngày nay. Thân con người cũng là vật chất và cũng được cấu tạo bằng nguyên tử. Các bạn thấy đoạn trên tôi lập đi lập lại rằng nếu loại bỏ khoảng trống không thì trái đất chỉ bằng hạt cải. Cái hạt cải nầy lại nặng bằng trái đất. Đó là điều bí mật làm quí vị khoa học gia ngàng vật lý lý thuyết, ngành thiên văn cũng như toán học điên đầu. Câu hỏi là cái gì tạo nên khối lượng? Cho tới bây giờ không ai biết hết.


Cái nhân nguyên tử tuy nhỏ xíu nhưng không phải chỉ là một loại hạt duy nhất đâu, người ta đem đập bể nó ra thì thấy trong đó còn nhiều hạt khác kết là thành cái nucleus (gồm các hạt protons, neutrons, quarks, gluons và chưa tìm ra tiếp)



Cho tới bây giờ những hạt nầy không có khối lượng chi nhiều, vậy thì cái gì mang khối lượng của vật chất? Chưa ai biết. Do vậy có sáu nhà bác học đưa ra giả thuyết là có một hạt nữa chưa thấy chưa tìm ra tạo ra khối lượng. ----trích--- Đó là Robert Brout, François Englert, Gerald Guralnik, Carl Richard Hagen, Peter Higgs và Thomas Kibble. Tiên đoán về sự tồn tại của hạt boson này được công bố độc lập trong ba bài báo khoa học năm 1964-----hết trích ---- Cái hạt chưa biết nầy được viết ra giấy và được đặt tên là hạt Higgs (tên khoa học gia Ái Nhỉ Lan Peter Higgs) vào năm 1964
Từ đó trở đi ba máy va chạm hạt nhân nguyên tử không lồ ra công tìm kiếm coi hạt Higgs có hay không. Mới đây (thứ tư 4-Jul-2012) thì bên Tây Tổ chức Nghiên cứu hạt nhân Châu Âu (CERN) công bố là đã tìm ra chắc chắn đến 99,9999% hạt Higgs qua hai nhóm nghiên cứu khác nhau trên máy gia tốc LHC ở biên giới Pháp - Thụy Sĩ.

Ông Peter Higgs mừng húm nói: “Tôi không dám nghĩ rằng sự kiện này xảy ra khi tôi còn sống!”

Giáo sư Peter Higgs

Tại sao hạt Higgs quan trọng, thưa vì hạt Higgs tạo ra khối lượng quán tính cho các hạt cơ bản khác. Nếu không tìm thấy hạt Higgs và trường Higgs thì không sao hiểu nổi cơ chế hình thành khối lượng.Việc tìm ra hạt Higgs còn giúp soi rọi thuở vũ trụ sơ sinh cũng như thúc đẩy nghiên cứu vật chất tối (dark matter), năng lượng tối (dark energy).

Các khoa học gia nhìn thấy nó trên lý thuyết lâu nay, giờ đây nhìn thấy nó trong thực tế. Như vậy hạt Higgs vá một lỗ hổng lớn cho ngành vật lý lý thuyết. Nếu không thấy hạt Higgs bằng tai nghe mắt thấy thì khoa học bị mất đi một chân ghế, cái ghế còn có ba chân có thể đổ nhào



Kết luận cho đoạn thứ ba nầy: Khoa học gia ngày đêm mơ tưởng tới hạt Higgs, nếu không có nó ngoài đời thì bao nhiêu công lao xưa nay có khi lật úp. Nay tìm được nàng tiên Higgs bằng xương bằng thịt thì mừng như gặp người yêu trong mộng. Hạt Higgs giúp khoa học tiến một bước dài về cấu tạo của vật chất, của vũ trụ.

Kết luận chung: Nếu các bạn hỏi vậy chớ nguyên tử từ đâu mà có, vũ trụ có hàng tỉ giải thiên hà, mỗi giải thiên hà chứa 200.000.000.000 mặt trời (ngôi sao) và mỗi ngôi sao như vậy có ít ra là năm bảy cái hành tinh bay quanh, do đó số lượng thiên thể trong một giải thiên hà nhiều không quan niệm nổi. Tất cả những vật nầy từ đâu mà ra?

Đi xa hơn một chút, những hành tinh giống trái đất về nhiệt độ về nước về không khí về sức hút về độ lớn về ánh sáng vầ vòng quay quanh mặt trời của nó …trong một giải thiên hàng có hàng triệu. Trái đất không phải là “đặc sản” không dâu có. Vậy thì trên những hành tinh nầy sự sống có phát sinh không? Thưa hỏi nhà thiên văn học nào hay khoa học gia có uy tín nào họ đều (gần như 99%) nói có. Có nhièu sinh vật khác nhau từ nhièu hành tinh khác nhau trong vũ trụ. Có rất nhiều nền văn minh tân tiến trong vũ trụ. Khoảng cách giữ các hành tinh giữa các mặt trời trong vũ trụ xa lắm, xa vô cùng. Ánh sáng bay 300.000 Km một giây, nếu bay từ ngôi sao (mặt trời khác) ở gần mặt trời của chúng ta (Thái dương) nhầt phài mất 4 năm. Nếu bay bằng phi thuyền với vận tốc hiện giờ lên tới đó chúng ta mắt cả triệu năm. Do đó các nền văn minh sáng chói trong vũ trụ khó tìm được chúng ta, mà chúng ta cũng cách họ xa quá nên khó tìm ra học.


Nhưng, các khoa học gia trái đất đưa ra lý thuyết rằng có con đường đi tắt (lổ trùn) worm hole. Nếu phi thuyền chui vào lổ nầy và bay ra đầu kia thì một tỉ năm cũng bằng 1 giây. Nghĩa là phi thuyền bay 1 tì năm mói tới nơi, nếu dùng worm hole mà đi thì vài giây là tới nơi rồi.

Chuyện nầy nghe khó tin khó hiểu, nhưng giản dị, cắt nghĩa bình dân thé nầy. Chúng ta lấy tờ giấy viết, chấm hai chấm mực ở hai đầu tờ giấy. Một con vi trùng bò từ chấm mực nầy sang chấm mực kia mất rất lâu ngày giờ. Bây giờ nếu chúng ta cuốn tròn tờ giấy lại cho hai chấm mực chạm nhau. Lúc đó con vi trùng bò từ chấm mực nầy sang chấm mực kia nhanh hơn tập bội. Cái ý niệm trong lý thuyết “lổ trùng” (worm hole) là như vậy.



Khi con người tìm ra được worm hole thì chuyện du hành đó đây trong vũ trụ sẽ trở thành bình thường. Nếu không tìm ra thì muốn bay tới cái hành tinh khác gần chúng ta nhất, không kể những hành tinh của Thái Dương hệ, với vận tốc hiện giờ thì bay cả trăm ngàn năm chưa chắc đã tới nới.


Các bạn có muốn đi xa nữa không? Thưa những gì nhà thiên văn học nhìn thấy trong vũ trụ là có hàng tỉ giải thiên hà, mỗi giải thiên hà chứa khoảng 200 Trillion mặt trời. Như vậy số lượmng vật chất lớn lao vô cùng phải không. Thưa theo quí vị nầy những vì chúng ta thấy (tức là có ánh sáng phát ra từ vật đó) chỉ chiếm chừng 1% vũ trụ thôi. Những gì chúng ta không thấy được (cho tới bây giờ) chiếm tới 99%.



Đi tiếp một đạon nữa nghe? Thưa một lý thuyết khác là có matter thì có anti-matter. Vũ trụ được gọi ngày nay là Universe, nhưng theo các nhà bác học thì phải là Multiverse (không Uni đâu). Trái đất có một trái đất khác y chang, mỗi người chúng ta có một người khác y chang sống cùng lúc nhưng chưa biết nới nào. Lý thuyết nầy gọi là parallel verses, nghĩa là mọi vật có anh em sinh độ của nó nhưng tạo bằng anti-matter. Chúng ta là matter (vật chất) người anh em sinh y chang chúng ta (mỗi người) cũng đang sống đang đọc bài nầy được cấu tạo bằng anti-matter. Cái bài các bạn đang đọc đây cũng có một anh em sinh đôi khác, cũng được bạn (2) đọc như quí bạn (1) đang đọc nó trên trái đất và cùng lúc.

Các bạn muốn đi xa nữa không? Thôi mõi tay rồi, còn nữa chưa hết đâu. Những gì các bạn đọc nơi đây là những thứ đã tìm ra những thứ có thật (nếu không thì bom nguyên tử không nổ) và những thứ đang nằm trong vòng tính toán (lý thuyết) nó cũng như nàng tiên hạt Higgs được tính toán ra, mại mấy chục năm sao mới chụp được hình nàng.


Multiverses, người anh em sinh đôi y chang bạn, cũng đang sống cũng đang thở cũng đang đọc bài nầy và cũng đang chán như cơm nếp, y như bạn nơi đây, hiện nằm trong lý thuyết. Biết đâu ngày khi người ta chụp hình được bạn (2) nầy không chừng.

Lại đi thêm một chút. Lý thuyết Big Ben cho rằng khởi đầu khối vật chất chỉ nhỏ bằng trái chanh, nó nổ đùng văng ra bốn phương tám hướng. Vật chất từ trái chanh nầy bung ra tạo nên vì sao, hành tinh và thiên hà. Những thiên hà càng ngày càng bay xa nhau (có thật). Trong vũ trụ có không biết bao nhiêu tỉ thiên hà, nhìn hoài không thấy tới biên giới… Câu hỏi đặt ra là… thôi các bạn hỏi đi. (mới viết sơ khởi, khi nào rảnh xem lại bổ túc thêm).

Huỳnh Chiếu Đẳng (19-Jul-2012)

[tk]

Anh HCĐ thân ,
Tôi thành thật phải thưa rằng: riêng phần thông tin về PG mà anh đã thu thập đâu đó không được chính xác.Phật giáo chỉ nói về thân xác con người như là một giả hợp tứ đại_một sự kết hợp không bền vững,nhằm mục đích giải thoát tâm trí con người không đeo bám dính mắc vào cái tôi vốn không thường hữu.

Đạo Phật không chú trọng nhiều về vấn đề giải thích vũ trụ,vạn vật. Cốt lỏi của đạo Phật là chỉ ra con đường đem lại hạnh phúc toàn triệt cho bản thân và cho tha nhân. Chỉ có chăng là,trên bước đường tìm ra lối đi giãi thoát mọi trói buộc từ nội tâm và ngoại cảnh khiến con người phải khổ đau,nhiều lúc đạo Phật đã song hành hoặc nhập lưu vào những nguyên lý có tính tất định và vĩnh hằng . Và, qua quá trình nỗ lực giới ,định , thức giác rốt ráo tối hậu, bản thể con người giao hòa cùng với vĩnh cửu vô thủy vô chung,vô sinh vô tử có khả năng sinh sinh hóa hóa vi diệu_thuật ngữ Phật Giáo gọi là Chân Không Diệu Hữu.

Con đường của Đạo Phật là lộ trình nhận thức những sai lầm do vô minh,giãi thoát con người khỏi những sai lầm từ vô minh_nguyên nhân của mọi khổ đau, chuyển qua thức giác , thực hành và hòa nhập vào chân lý rốt ráo thường hằng để được một cuộc sống an lạc miên viễn.Đức Phật đã khẳng định rất rõ ràng và quyết liệt: "Nếu ông bị một vết thương do một mũi tên bắn, điều quan trọng hàng đầu và tối yếu là dùng ngay phương pháp và liều thuốc thích hơp nhất chữa trị để được chữa lành,để được sống còn,không phải là những vấn nạn thứ yếu hoặc không cần thiết như ai bắn mũi tên,vì lý do gì,mũi tên cấu tạo như thế nào,bằng chất liệu gì,sự phân chất của dược liệu...,.cũng thế,những tra vấn về cấu tạo vũ trụ,vạn vật hay huyền đàm luận diệu... không đem lại Hạnh Phúc cho con người vốn đang ngụp lặn trong biển khổ. Như Lai (Phật) chỉ nói :'đây là khổ' và 'đây là con đường diệt khổ'.

Quán Bên Đường của anh có rất nhiều thứ hàng tốt,hàng thật thiên hạ cần dùng,nhưng riêng về PG anh đã mua vô đồ giả và bán ra đồ dõm rồi.Tôi là khách vãng lai của Anh,thấy đồ giả hiệu nên xin thưa cho anh hay.Nếu anh đã lở bán ra ,mong anh sớm 'recall',nếu không thiên hạ xài những cái thắng xe khi thắng không stop được thì chí nguy.
Cám ơn Anh rất nhiều về những thông tin tin học.
Thân ái,
Hà Nguyên Lãng

Câu đầu tiên là xin quí vị Phật tử nhận nơi đây lời xin lỗi của tôi, về những gì tôi đã viết sai lạc về đạo Phật.

Cám ơn anh Hà Nguyên Lãng đã cho biết tôi mua lầm đồ giả về đạo Phật (-trích-) Tôi thành thật phải thưa rằng: riêng phần thông tin về PG mà anh đã thu thập đâu đó không được chính xác. Phật giáo chỉ nói về thân xác con người như là một giả hợp tứ đại_một sự kết hợp không bền vững,nhằm mục đích giải thoát tâm trí con người không đeo bám dính mắc vào cái tôi vốn không thường hữu.(-hết trích-)

Câu thứ hai là những kiến thức về đạo Phật tôi viết ra là do quí Sư Ni bán cho tôi, cũng như các webpage Phật giáo đã bán cho tôi. Đó là nguồn của hàng hóa giả. Tôi không thông nên mua lầm đồ giả mang bán lại cho các bạn đồ giả luôn. Lỗi ở tôi một phần là “vô minh” (ô hay dốt thì nói là dốt cho rồi bày đặt chạy quanh), là do hcd tôi dốt nên không nhìn được thật giả.

Mà lỗi một phần cũng là do quí Sư giảng như vậy (tôi còn âm thanh giữ lại trong computer do chính giọng nói của những vị Hòa Thượng thời danh giảng). Kính thưa quí Hòa Thượng, thưa quí vị chủ trương các webpage đạo Phật, tôi và một số bằng hữu khác ở đây là người thường, quí vị nói sao thì nghe vậy, căn cơ đâu có đủ cao để hiểu ra rằng quí vị nói như vậy mà không phải như vậy. Từ đây về sau biết nghe sao cho đúng đây.

Thí dụ như bài viết của Hòa Thượng Thích Thanh Từ đăng trong Thư Viện Quảng Đức mà hình chụp như sau đây:


Các bạn kiểm nơi đây: www.quangduc.com/coban/57hemo3.html

Nói thân người là do đất nước gió lửa tạo thành thì người bình dân hay trẻ con nghe giảng cứ đinh ninh là như vậy, vào trường thầy cô sinh vật dạy khác xa thì chúng sẽ nghĩ sao về đạo Phật. Một chuyện thật là căn bản mà nói không đúng, dù là theo ý chúng, thì liệu chúng có tin những phần còn lại không?




Té ra các webpage về đạo Phật cũng rao giảng đồ giả thì biết tin ai bây chừ ! !!

Thưa anh Hà Nguyên Lãng xin anh nói rõ hơn về chuyện thân người được tạo thành bởi đất nước gió lửa ra sao, sai chỗ nào, kinh nói vậy nhưng nên nghe ra sao, để tôi xin đính chánh (sửa lại) bài về hạt Higgs cho minh bạch rõ ràng hơn.

Dù sao thì tôi cũng chua thêm một ít hàng vào nơi đó trong bài viết nhanh (chơi cho vui vì anh Thân Tâm hỏi đến) về hạt Higgs (bài có đ1inh chánh attached theo email nầy)
HCD (21-Jul-2012)

[tk]

Anh Đẳng thân mến.
- Anh không bán hàng giả, thân tứ đại không có gì sai. Tôi xin gởi đến anh bài viết đính kèm. Nếu anh thấy hợp lý thì xin cho đăng để rộng đường dư luận. Đề tài Hạt Higgs và Phật pháp quá lý thú, nên tôi mạo muội góp ý. Font chữ trong bài attachment khá to để bạn già dễ đọc, anh có thể làm nhỏ lại size 12 hay 14 tuỳ anh.
Kính chúc anh nhiều sức khoẻ.
Danh.

Anh Đẳng và quý thân chủ Quán Ven Đường thân kính,

Mấy ngày qua, thật là lý thú khi được đọc các bài viết của gs HCĐ về hạt Higgs (Higgs boson hay Higgs particle. Những người theo đạo Chúa dịch ngay là hạt của Chúa). Kèm theo đó ông Hà Nguyên Lãng đã nhắc nhở gs HCĐ như sau: “Tôi thành thật phải thưa rằng: riêng phần thông tin về PG mà anh đã thu thập đâu đó không được chính xác. Phật giáo chỉ nói về thân xác con người như là một giả hợp tứ đại, một sự kết hợp không bền vững, nhằm mục đích giải thoát tâm trí con người không đeo bám dính mắc vào cái tôi vốn không thường hữu”.
Từ đó, gs HCĐ và nhiều người hoài nghi về “thân tứ đại” có phải do đức Phật dạy hay là do các vị sư tổ sau này nói ra?Cũng như gs HCĐ, kiến thức về Phật pháp của tôi rất là giới hạn, nhưng biết gì nói nấy, hơn là ngập miệng làm thinh. Hi vọng đóng góp phần nào về một vấn đề lý thú này.

Gs HCĐ cho biết, ngày nay khoa học chứng minh là vạn vật tạo ra từ nguyên tử, như vậy thân tứ đại (Phật giáo) hay kim mộc thuỷ hoả thổ (Nho giáo) là sai. Gs HCĐ cũng dẫn chứng những câu đức Phật, hay các vị Tổ cho rằng núi Tu di nằm trên đầu hạt cải, hay cả vũ trụ trên đầu một sợi lông (Ở Việt Nam, vào thời Lý, thiền sư Khánh Hỷ (1067-1142) nhìn trong hạt cải và đầu sợi lông có cả một vũ trụ huy hoàng: Nhật nguyệt nằm trong hạt cải, Càn khôn náu tại đầu lông. Trong kinh Duy Ma, phẩm Bất Tư Nghì có đoạn: “Lấy núi Tu Di bỏ vào trong hạt cải, lấy nước bốn biển đổ vào chân lông”).

Nếu như đức Phật và các vị Tổ nhìn thấy “núi Tu di nằm trên đầu hạt bông cải”, thì liệu đức Phật và các vị Tổ có sai lầm khi nói thân con người là do đất nước gió lửa hợp thành?

Theo ý của tôi thì Phật và vị Tổ không SAI. Lý do:
- Chúng ta nên nhớ rằng đức Phật Thích Ca ra đời cách nay 2636 năm (Phật đản sinh năm 624 trước Tây lịch). Vào thời đó, nếu đức Phật thuyết pháp rằng thì là, thân con người do “nguyên tử” tạo thành, thì liệu có ai hiểu?. Bây giờ vào năm 2012, nếu có một vị thầy nào ở Việt nam, ngồi giảng pháp và nói rằng “nguyên tử” cấu tạo thân người và vạn vật, thì có bao nhiêu phần trăm trong số 90 triệu dân Việt thông hiểu?.
- Năm 450 sau Tây lịch (khi đức Phật nhập diệt đã lâu) một Triết gia Hi lạp, ông Democritus có nói qua về cái khái niệm nguyên tử. Lúc đó ông Democritus gọi nó là “uncuttable” hay là “the smallest indivisible particle of matter”. Mãi đến thế kỷ thứ 18, khoa học mới nghiên cứu về nguyên tử. Tại sao đức Phật nhìn thấy “núi Tu di nằm trên đầu hạt cải” mà Ngài lại không nói về “nguyên tử”?.
- Trước hết như mọi người đã biết đạo Phật không nhằm thoả mãn tri giác của con người, không nhằm giải thích nguyên ủy của vật chất, của vũ trụ. Đạo Phật là đạo cứu khổ, nhằm giải thoát con người ra khỏi vòng sinh tử luân hồi. Do đó nếu phải đề cập đến vũ trụ, đến phần vi tế nhất của vật chất, đức Phật chỉ nói sơ qua và nói ở mức độ “chúng sanh hiểu được”.
- Khi đức Phật nói thân người là do tứ đại “đất nước gió lửa" kết hợp, đó là Ngài trình bày vấn đề ở mức độ thô tạp cho dễ hiểu. Ngày nay, nhờ các phát minh của khoa học, chúng ta đã biết rằng đàng sau “đất nước gió lửa” là gì? .Thưa đó là “nguyên tử”. Đất nước gió lửa, hay sơn hà đại địa, đều do nguyên tử tạo thành. Nhưng nếu lúc đó, đức Phật đề cập đến nguyên tử, thì liệu có ai hiểu, ai tin. Tôi cho rằng đức Phật không nói sai, ngài chỉ nói đến mức độ thô tạp cho dễ hiểu.
- Trong Phật pháp sơ cơ (trình độ nông cạn), về vật chất đức Phật dừng lại ở “hạt vi trần” (hạt bụi), về thời gian đức Phật dừng lại ở “sát na” (24 giờ chia ra hơn 6 ngàn 400 tỷ sát na). Trình độ cao hơn một chút, chúng ta chỉ cần đọc Bát nhả Tâm kinh, chúng ta sẽ thấy hình như đức Phật chiêm nghiệm vật chất sâu hơn mức độ “nguyên tử”. Câu kinh “Sắc bất dị không, không bất dị sắc. Sắc tức thị không, không tức thị sắc” phải chăng không khác gì phương trình của nhà Vật lý vỉ đại nhất thế kỷ Albert Einstein E=mc2 (Năng lượng= khối lượng nhơn với bình phương tốc độ ánh sáng). Phải chăng đức Phật và Albert Einstein tình cờ gặp nhau trên quan điểm Năng lượng là vật chất, Vật chất là năng lượng.

Cũng vậy, từ ngày tôi có trí khôn đi chùa nghe giảng pháp, chưa có vị thầy nào giảng đúng câu “núi Tu di trên đầu hạt cải”. Ngày nay hơn 70 tuổi đầu, tôi mới biết ý nghĩa tuyệt vời của nó. Trước kia, quý Thầy chỉ giảng rằng hạt vi trần hay hạt cải, tuy bé nhỏ nhưng cũng chứa đầy đủ các pháp như núi Tu di. Ý nói rằng trong một hạt cải, một hạt bụi hay một sợi lông cũng có đầy đủ các yếu tố vật chất (nguyên tử) như là núi Tu di. Các thầy không biết rằng hạt nguyên tử gần như trống không, do đó nếu rút hết các khoản không này. thì cả ngọn núi Tu di sẽ nhỏ bé như hạt cải.

- Tóm lại, bài viết này chỉ để minh chứng rằng gs HCĐ không “bán hàng giả”. Thân tứ đại đất nước gió lửa, chỉ là lời giải thích cho người trình độ sơ cơ (phần nhỏ nhất của đất nước gió lửa vẫn là nguyên tử). Người có trình độ cao hơn, nên tìm đọc Bát nhả Tâm kinh chỉ có 260 chữ (là tinh tuý ngắn gọn của bộ Đại Bát nhả Ba la mật đa gồm 600 quyển, mà thú thật, tôi cũng chưa thì giờ để đọc). Có thể là chúng ta đã lâm vào mê hồn trận văn tự. Thân tứ đại, đất nước gió lửa, kim mộc thuỷ hoả thổ hay nguyên tử, tất cả chỉ là mức độ thô thiển hay vi tế của vật chất. Tranh cải nhau về chữ nghĩa, chúng ta đã rơi vào một hình thức vô minh chăng?.

Cuối cùng, tôi xin trích dẫn mấy lời nói về tôn giáo của nhà khoa học Albert Einstein:
1- Science without religion is lame. Religion without science is blind (Khoa học không có tôn giáo thì què quặt. Tôn giáo không có khoa học thì mù quáng).
2- The religion of the future will be a cosmic religion. It should transcend personal God and avoid dogma and theology. Covering both the natural and the spiritual, it should be based on a religious sense arising from the experience of all things natural and spiritual as a meaningful unity. Buddhism answers this description. If there is any religion that could cope with modern scientific needs it would be Buddhism. (Tôn giáo của tương lai sẽ là một tôn giáo vũ trụ. Nó phải vượt trên cá nhân Thần thánh, tránh xa giáo điều và thần học. Nó bao gồm cả tự nhiên và tâm linh, nó phải được dựa trên một ý nghĩa tôn giáo phát sinh từ kinh nghiệm của tất cả những điều tự nhiên và tâm linh như một sự thống nhất có ý nghĩa. Phật giáo đáp ứng mô tả này. Nếu có bất cứ tôn giáo nào có thể đối phó với nhu cầu khoa học hiện đại, nó sẽ là Phật giáo).

Tôi không dạy môn Lý Hoá như anh HCĐ, hiểu biết về Phật pháp của tôi cũng chỉ là cơ bản, do đó nếu bài viết có gì sai sót, xin quý vị lượng thứ và góp ý. Xin cám ơn quý vị đã bỏ thì giờ đọc bài này.
Nguyễn Đồng Danh.
******************************************
Mấy bửa rày tôi đọc các bài viết của mấy vị cao học về Phật Pháp mà tôi cứ dượm tới dượm lui muốn nói đại những ngu ý của mình gọi là góp ý nhưng vẫn thấy chưa phải lúc , vì nhớ lời Phật dạy , Phật tử khi gặp nhau có có 2 điều nên làm , một là làm thinh trong chánh niệm, hai là nói chuyện về Pháp . Nhưng do thấy thầy Đẳng đã có gan cùng mình đem 1 trong 2 điều cấm kỵ ( tôn giáo, chánh trị ) ra thảo luận thì thôi mình lâu lâu củng tập học gan một chút của thầy Đẳng , đem cái ngu ý của cá nhân tui ra mà nói để cho các vị học Phật pháp cao thâm phát tâm từ bi sửa cho bớt cái u tối để mong được minh tâm kiến tánh một chút trong ngày vị lai .
Trước hết từ lâu tôi vẫn có những câu hỏi :Phật giáo là một tôn giáo hay một " tín ngưỡng " ? Cái gì là bản chất làm mình phân biệt Phật Giáo với các tôn giáo khác ? Tại sao Phật Giáo có cứu cánh là ĐạoHọc mà không phải là triết học như nhận thức tây phương vì cả hai cùng muốn tìm ra chân đế ( Phật tính ?) hay chân lý tuyệt đối ? Cứu cánh rốt ráo của Phật là để tự giải thoát khỏi thế giới này và không bao giờ tái sinh hay quay trở lại thế gian nửa , thế thì ta có thể tự nổ lực giải thoát không hay phải nhờ sự trợ lực bên ngoài ta kéo ta đi ? Nếu không nhờ thế lực ngoài ta thì tự ta phải làm sao để thoát khỏi sự tái sinh , luân hồi . Mà thật ra cái gì làm ta luân hồi ? Vì nhờ biết được nguyên nhân làm ta luân hồi và tháo chạy khỏi nó thì ta mới có thể thoát khỏi luân hồi được . Tất cả những thế hệ sau này có cần thiết phải cải cách, đổi mới hay bổ xung Phật Pháp ? Làm sao phân biệt được cái làm rõ thêm kho tàng Phật Pháp , cái nào có tính mới lạ nhưng lại làm Phật Pháp bị " trật đường rầy " để dẫn đến" mạt pháp " sau này ?
Ngu ý tôi thấy ,Tôn giáo là phải có niềm tin tiên khởi , một định đề nào đó , trái lại, trong chừng mực nào đó Phật Pháp không phải là tôn giáo theo nghĩa thường vì Phật không đặt vấn đề tin " mặc khải " , hay một định đề tiên khởi ( mà không cần chứng minh ) .Trên ta là một đấng toàn năng , có quyền sinh tử đối với mọi chúng sanh thế gian. Muốn theo đạo ta thì phải tin ta là một nhân vật được ân sủng đặc biệt của 1 đấng toàn năng, đấng sáng tạo ra ta. Theo ta , nghe ta, ta sẽ kêu đấng toàn năng giúp cứu cho , không theo ,không tin ta tất yếu sẽ bị " kỳ thị " và bị phân biệt đối xữ một cách rất bất bình đẳng . Ta sẽ cho những đứa con ruột và theo ta những gì hạnh phúc nhất .
Quy luật Nhân- Quả tự nó chi phối mọi chúng sanh , có vay -có trả , Khi vay được đừng quá mừng, khi phải trả đừng quá buồn . Hãy tự là ngọn đưốc soi sáng đường chính mình đi , Đừng tin điều gì vội vì cho đó là truyền thống, do thầy ta dạy, do ông cha ta đã tin , hay những niềm tin" tất yếu", hoặc vì đó là tập tục xưa nay đã " đúng" và có lâu đời , nếu ta chưa trực giác thấy , biết rõ bản chất của nó . Chúng sanh phải tự cứu chính mình , không một thế lực nào ngoài bản thân có thể thay đổi hay ban cho ta những điều ta không tạo ra trong kiếp hiện tại hay quá khứ . Khi ăn ớt cay đừng khóc vì ta biết ta đã trót trồng nó trông quá khứ . Không có chữ " khi không " hiện hữu trong việc xuất hiện một hiện tượng nào .
Theo luật " nhân -quả " thì đi chùa , khi ta cầu, niệm Phật thì có được Phật cứu,và chuộc tội lỗi cho ta không ? Đem ta về thế giới an vui chỉ nhờ cầu xin ? Đem vật chất , tài thí dâng cúng cho những thầy tu để cúng dâng cho Phật , thầy đọc kinh chú thì đức Phật mới nghe thấy được sao ? Đức Phật đã thành chánh quả rồi ( giải thoát rồi ) còn hưởng được nhang, chuông mõ , hay những vật chất của thế gian sao ? Thế gian tự nó là " khổ " , chúng sanh ai củng khổ vì " vô thường, khổ não , vô ngã " thế thì với tâm từ bi vô lượng nếu ngài có quyền năng giúp mọi người thì tại sao không giúp thế gian an vui , để nước mắt như biển không khô đi .Nếu cải được luật nghiệp quả , sao Đức Phật không thể cứu được dòng họ Thích Ca bị diệt lúc ngài còn tại thế và thành Phật , hay với đại đệ tử " thần thông đệ nhất " Ngài Mục Kiều Liên không thể tự cứu khỏi bị tụi cướp đến sát hại ? Hay Đức Phật không tìm giúp cho người mẹ thấy được hột cải mà trong nhà đó chưa bao giờ có người chết ? Hoặc cứu con ruột là ngài Ra Hầu La được sống thọ hơn ,không bị chết sớm trước khi ngài nhập diệt ?
Tóm lại tin Phật pháp là tin luật nhân quả chi phối chúng sanh , và sự bình đẳng , không kỳ thị trước khổ đau hay an vui .Tự ta mới có thể cứu ta, không một thế lực , đấng sáng tạo nào bên ngoài ta có thể cứu ta . Không có định đề " theo ta, cầu ta, dâng cúng ta , hay cầu ta" nhờ qua một số tập cấp ( caste ) chọn lọc để làm nghi lễ ,dâng cúng, xưng tụng tán thán ta thì ta mới nghe thấy và có thể đến cứu tội lỗi của chúng sanh. Thầy cúng không phải là " thông dich viên " của ta để truyền âm nhập mật cho ta những ước vọng của tín thí đang mong cầu ta giúp về thế giới họ mong ước .
Đức Phật đã tự tìm ra đường giải thoát cho chính mình , và ngài đã truyền lại cho chúng sanh những kinh nghiệm và những con đường ngài đã nhận thức để đến cõi niết bàn để chúng sanh tự đi theo " road map ", ngài không ép, không bắt chúng sanh phải nhắm mắt tin theo , trái lại phải tự đi con đường thích hợp và kinh nghiệm chính mình . Không cần phải tụng niệm tán thán, dâng cúng, xưng tụng ngài để được ngài cứu . Chính những kẻ ấy là những người dù gần ngài mà lại là " xa ta nghìn dặm " , hay như con lạc đà cố chui qua lỗ kim để về thế giới vô sanh . Quá trình nhận thức về Phật Tính trong ta là quá trình nhận thức "trực giác" về sự thật rốt ráo, tuyệt đối ,Chân Đế ( không qua suy luận ) của trong chính ta , ta vừa là chủ thể vừa là khách thể . Trái lại trong các nơi khác thì cái ta là chủ thể và tất cả quanh ta là khách thể đó sẽ là đối tượng để ta quan sát .

[tk]

Ngũ uẩn là gì?

Nhà Phật không cho là "con người do Đất, Nước, Gió, Lửa sinh ra" cũng ví như "cái xe không do những bộ phận ghép lại sinh ra".
Xin kính gửi anh một đoạn trích nói về ý này:

Ngũ Uẩn Bản Chất Là Không

Trong kinh Chuyển Pháp Luân, đức Phật mô tả nỗi khổ như sau:

“Hỡi các Tỳ Khưu, đây là Chân Lý Thâm Diệu về Khổ.
Sanh là khổ,
già là khổ,
bệnh là khổ,
chết là khổ,
sống chung với người mình không ưa thích là khổ,
xa lìa người thân yêu là khổ,
mong muốn mà không được là khổ.
Tóm lại, bám níu vào ngũ uẩn là khổ.”

Vậy ngũ uẩn là gì?

Ngũ uẩn, còn gọi là ngũ ấm, nghĩa đen là năm nhóm ngăn che. Năm nhóm này bao hàm phần có hình tướng là thân(Sắc) và phần vô hình là tâm(Danh) của con người, đồng thời cũng che mờ chân lý, khiến cho con người phải luân hồi sinh tử triền miên, gồm có:Sắc & Danh .

A.Sắc uẩn, là phần hình hài vật chất, gồm bốn thành tố là:

-1.Chất cứng, thuật ngữ nhà Phật gọi là Địa Đại, tạo thành thịt da xương cốt, vân vân..

-2.Chất lỏng, nhà Phật gọi là Thủy Đại, tạo thành máu huyết, nước mắt, nước tiểu, vân vân…

-3.Chất hơi, nhà Phật gọi là Phong Đại, tạo thành hơi thở, vân vân…

-4.Chất nóng, nhà Phật gọi là Hỏa Đại, tạo thành sự ấm áp của cơ thể, vân vân…

Nói gọn thì phần cơ thể vật chất của con người gồm có bốn thành tố này hợp lại mà thành, nên nhà Phật thường nói “cái thân bốn Đại”.

Sắc uẩn gồm tất cả những cơ quan như mắt, tai, mũi, lưỡi, thân thể con người, còn gọi là Thân Căn.

B.Danh:
1.Thọ uẩn, là phần cảm giác, vui buồn khi đối trước cảnh.

2.Tưởng uẩn, là nhận thức, tư tưởng.

3.Hành uẩn là phần tác ý, tạo nghiệp.

4.Thức uẩn, là môi trường nhận biết để cho Thân Căn và đối tượng ,có thể duyên sanh với nhau mà hoạt động, gọi là bộ ba Căn, Trần và Thức.

Thí dụ khi một người nghe thấy tiếng trống, thì tai là Căn, tiếng trống là Trần và duyên sanh giữa Căn và Trần khiến người đó nghe được là do sự xuất hiện của Thức.

* Căn có: Nhãn, Nhĩ, Tỷ, Thiệt, Thân,và Ý Căn .Tức là Mắt, Tai, Mũi, Lưỡi, Thân và Ý Căn.

Thức tùy duyên theo Căn nào thì đổi thành Nhãn, Nhĩ, Tỷ, Thiệt, Thân và Ý Thức, chứ không phải là một thể cố định. Về điều này, đức Phật đã dạy rõ như sau:

- “ Thức do các duyên với điều kiện mà sinh khởi chứ không cố định. Nếu không có duyên thì không có Thức sinh khởi. Thức được gọi tên tùy thuộc vào điều kiện nó duyên theo, do con mắt và cảnh vật mà Nhãn Thức duyên, do tai nghe và tiếng động mà Nhĩ Thức duyên,... vân vân.

Thí dụ ngọn lửa được gọi tên theo nguyên liệu, lửa cháy bằng củi gọi là lửa củi, cháy bằng rơm gọi là lửa rơm. Thức cũng thế, tùy theo điều kiện tương ứng mà nó có tên, thí dụ ở mắt là Nhãn Thức, ở tai là Nhĩ Thức, ở mũi là Tỷ Thức, vân vân”.

Tóm lại, đó là ngũ uẩn. Cái mà ta gọi là một “linh hồn” hay “cá thể” hay “tôi”, chỉ là tên gọi cho sự nhóm họp của năm uẩn ấy. Tất cả chúng đều vô thường. Vô thường là luôn luôn biến đổi, luôn luôn sinh diệt, từng sát na đã có sinh và diệt, đã có sự thay đổi. Nếu không thấm nhuần chân lý này mà cứ bám níu, muốn có sự cố định, muốn mọi thứ đều vĩnh viễn thường còn, thì Khổ.

Nguồn cả bài:
www.vietfreefun.com/forum/showthread.php?214057-Ng%C5%A9-U%E1%BA%A9n-B%E1%BA%A3n-Ch%E1%BA%A5t-L%C3%A0-Kh%C3%B4ng

Trong việc học và hành theo đạo Phật, điều tối quan trọng là phải hiểu chân lý thứ nhất này một cách rõ ràng. Bởi vì, như đức Phật dạy:

“Người nào thấy rõ được Khổ cũng thấy luôn nguyên nhân của Khổ, cũng thấy luôn sự diệt Khổ và cũng thấy luôn con đường đưa đến sự diệt Khổ”.

Để có thêm tài liệu về ngũ uẩn là vô thường, chúng tôi xin kính gửi tới quý thính giả một bài trầm tư của thượng tọa Thích Chơn Thiện, lược trích từ cuốn Phật Học Khái Luận, như sau:

“Sống ở đời, chúng ta cứ đinh ninh rằng, thân ngũ uẩn này là Ta, là của Ta. Thân vật lý này là Ta, là của Ta. Hiểu biết, tri thức này là Ta, của Ta. Tình cảm thương yêu này là Ta, của Ta. Ý chí sống này là Ta, của Ta.

Rồi chúng ta nỗ lực làm đẹp chúng, khát vọng tìm kiếm hạnh phúc qua chúng, qua sự nuôi dưỡng và phát triển chúng.

Chính trong hướng sống này chúng ta đã, đang và sẽ đối đầu với bao nhiêu khổ đau đến từ bao nhiêu trở lực.

Trở lực thứ nhất là thân thể, sức khỏe, tình cảm, tri thức và ý chí ấy, tự thân chúng biến đổi trong từng phút từng giây. Tất cả những biến đổi này ở ngoài sự kiểm soát của mình, do đó chúng gây ra các sầu muộn, khổ đau. Càng yêu tự ngã bao nhiêu, chúng ta càng chịu đau đớn bấy nhiêu.

Trở lực thứ hai là khi chúng ta nhận ra mình có mặt ở đời, thì đồng thời nhận ra thân ngũ uẩn này là nghiệp quả của nghiệp nhân quá khứ, ở ngoài ý muốn của mình trong hiện tại, không đáp ứng cái khát vọng của mình về mình.

Cái mũi, cái tai, gương mặt, cái tóc, màu da, trí não, tình cảm… bất như ý là cái gì để lại cho mình ngậm ngùi suốt đời. Đôi mắt lé, chiếc mũi hếch, đầu tóc quăn, giọng nói khàn… khiến mình cảm nhận như hạnh phúc của mình cũng bị héo úa, tàn tật. Kiến thức, dòng dõi khiêm tốn cũng ám ảnh hạnh phúc của đời mình.

Nhưng cả đến lúc mình có thân sắc đẹp, trí não thông sáng, nhiều tài năng thì cũng chỉ rơi vào kiếp bạc phận, như cụ Ôn Như Hầu, thi hào Nguyễn Du, và bà Đoàn Thị Điểm đã nói:

“Oán chi những khách tiêu phòng,
Mà xui phận bạc nằm trong má đào”.
trong Cung Oán Ngâm, và:

“Trăm năm trong cõi người ta,
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.
Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
Lạ gì bỉ sắc, tư phong,
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”.
trong Đoạn Trường Tân Thanh,

hoặc:

“Thuở trời đất nổi cơn gió bụi,
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên”
trong Chinh Phụ Ngâm.

Trở lực thứ ba là chỉ một làn gió độc có thể chấm dứt mạng sống, hay có thể làm tê liệt cơ thể, và tê liệt cả những ước mơ, sự nghiệp và hạnh phúc của mình. Sự nghiệp nhân sinh đang được treo hờ hững ở đầu hơi thở.

Trở lực thứ tư là cuộc sống sẽ có một lần kết thúc bằng cái chết. Cái chết thì lại đến không có hẹn kỳ giữa khi ước mơ của mình muốn tồn tại lâu dài. Sự thực này trái ngược với ước mơ của mình, nên gây ra nỗi đau nhức tâm trí cho chính mình.

Trở lực thứ năm là lời khen và chê của đời về cái thân sắc này, về hiểu biết này, khiến mình cảm nhận như là mình bị khinh chê rồi buồn khổ.

- Khi bị một quả đấm vào thân xác, hay một quả đấm tình cảm, sự kiện chỉ xảy ra trong khoảnh khắc nhưng tư duy của mình về tự ngã khiến mình nghe đau đến trọn đời, chỉ do vì nghĩ tưởng rằng năm uẩn này là mình, là của mình.

Trở lực thứ sáu là các thành bại như thi rớt hay thất bại trong kinh doanh cũng gây một sức ép lớn trên tâm thức của mình. Có khi đẩy đưa đến quyết định xuôi tay.

Một số trở lực tiêu biểu vừa nêu thường quấy rối hạnh phúc con người chỉ vì ý niệm “tôi là” Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức ấy. Do có ý niệm “tôi là” mà có lòng tham ái đối với năm uẩn, và do có lòng tham ái năm uẩn, mà có ý niệm “tôi là”. Đây là sự thật khổ đau, nhưng làm thế nào có thể sống mà không khát ái, không có ý niệm “tôi là”?

Là Phật tử, chúng ta cần ổn định nhận thức rằng chỉ có các tư duy đầy ngã tính, các tư duy mang ý niệm “tôi là” mới thực sự rỗng không, trống không, mới đun đẩy ta đến cảm giác trống rỗng. Rời khỏi lòng khát ái và tư duy “tôi là” ấy, chúng ta sẽ đi vào thực tại, xúc tiếp với thực tại an lạc, hạnh phúc và giải thoát. Thực tại ấy đang hiện hữu tràn đầy trước mắt chúng ta, trong ta, trong mọi người, và trong khắp xứ sở. Ở đó thì vắng mặt đau khổ.

Chúng ta cũng đã rõ rằng:

- Tất cả sự nghiệp nhân quá khứ đã dồn về chiếc thân ngũ uẩn mà đức Thế Tôn dạy đó là nghiệp cũ. Những gì chúng ta nhận thức và hành động trong hiện tại là nghiệp mới.

Mỗi người chúng ta đang là nhân chủ quyết định khổ đau hay hạnh phúc cho chính mình. Các nhân tố ngăn cách ta với hạnh phúc và chân lý đang nằm gọn ở nơi ta, đó là ý niệm “tôi là” và lòng tham ái.

Nỗ lực loại trừ nhân tố ngăn cách ấy là nuôi dưỡng và phát triển trí tuệ, giúp đỡ những người khác sống hạnh phúc, thoát ly các nhân tố khổ đau, nuôi dưỡng và phát triển lòng đại bi. Sứ mệnh phát triển đại trí và đại bi cho mình và cuộc đời là số mệnh của đạo Phật, điều mà chúng ta cần sống với”.

Bài pháp trên đây của thượng tọa Thích Chơn Thiện nhắc nhở chúng ta rằng ngũ uẩn là vô thường, để chúng ta nhìn rõ thực tế mà tránh bệnh tham ái.

Đức Phật dạy bốn Chân Lý Thâm Diệu từ Khổ cho tới Diệt Khổ, cũng như thày thuốc phát hiện ra bệnh, tìm lý do khiến bị mắc bệnh và điều trị đúng thuốc là Diệt hết bệnh Khổ. Nguyên nhân của bệnh ở đây là tham ái đến trở thành mù quáng, bám níu, chấp chặt vào “cái tôi” và “cái của tôi”, vốn chỉ là tập hợp của ngũ uẩn, luôn luôn thay đổi, vô thường.

Nhân đây, chúng tôi xin kính gửi tới quý thính giả một câu chuyện về “vô thường và không bám níu”, trích dịch từ cuốn The Power of Now của Eckhart Tolle.

Nơi phần duyên khởi cuốn sách, tác giả Eckhart Tolle viết rằng, trong suốt 30 năm đầu của cuộc đời, ông luôn sống với trạng thái lo âu, có lúc u uất quá, còn muốn tự sát nữa. Ngày nay nhớ lại, ông có cảm giác đang nói về một kiếp quá khứ xa xôi, hoặc chuyện đời của người nào khác.

Một đêm kia, không lâu sau ngày sinh nhật thứ 29, ông choàng tỉnh trong cơn kinh hoàng. Đã nhiều lần ông thức giấc với nỗi sợ hãi, nhưng cảm giác kinh khiếp lần này lên đến tột độ, ông chưa từng trải qua bao giờ. Sự yên tịnh ban đêm, bóng dáng lờ mờ của bàn ghế trong căn phòng tối, tiếng xe lửa từ xa vọng về, tất cả thật là xa lạ, thật là đáng ghét và hoàn toàn vô nghĩa khiến ông cảm thấy kinh tởm cả cái thế giới này. Cái đáng kinh tởm nhất là sự tồn tại của bản thân. Ông tự hỏi, tại sao phải tiếp tục sống với cái gánh nặng đau khổ này, tại sao cứ phải theo đuổi cuộc tranh đấu khốn kiếp này? Lúc đó, ông cảm thấy một niềm mong mỏi thiết tha được chấm dứt cuộc đời nổi lên mãnh liệt hơn hẳn lòng ham muốn sống. Trong tâm ông liên tục hiện lên ý nghĩ “Tôi không thể sống với bản thân được nữa”.

Bất thình lình, một câu hỏi xuất hiện “Vậy tôi là một hay hai? Nếu tôi không thể sống với bản thân, thế thì tôi phải là hai, “cái tôi” và “cái bản thân mà tôi không thể sống với”. Hay là chỉ có một trong hai cái là thật”.

Rồi bỗng nhiên ông nhận thức một điều lạ lùng là tâm trí bẵng đi, ngưng bặt. Ông vẫn tỉnh táo nhưng không còn một tư tưởng nào trong óc. Rồi ông cảm thấy mình bị cuốn vào một lực xoáy, lúc đầu thì nhẹ sau cơn xoáy nhanh dần. Ông sợ lặng người và run bắn lên. Dường như từ trong ngực, một tiếng nói xuất hiện “Đừng chống cự”. Ông thấy như mình bị cuốn vào khoảng không, mà lại có vẻ như khoảng không đó chính là từ trong ông chứ không ở ngoài. Rồi bất thình lình, sự sợ hãi biến mất, ông đã lọt vào khoảng không. Sau đó, ký ức ông chẳng còn gì nữa.

Ông thức giấc khi nghe tiếng chim hót đầu ngày. Chưa từng bao giờ ông được nghe thấy tiếng hót hay đến thế. Chung quanh ông, tất cả đều đổi khác, đều đẹp tuyệt diệu, khác hẳn với cảnh vật trước khi xảy ra hiện tượng vừa kể. Cảm giác của ông thay đổi hoàn toàn, ông kinh ngạc trước vẻ đẹp của tất cả mọi sự, mọi vật, một vẻ đẹp mà trước kia ông chưa từng thấy. Trong lòng ông tràn ngập một niềm an lạc, không còn nỗi sợ nào xuất hiện.

Một thời gian dài sau này, ông vẫn còn thấy niềm an vui ngây ngất của giây phút kinh nghiệm thực tại mà về sau, khi đọc những sách về tâm linh, ông mới nhận ra được phần nào ý nghĩa của những sự kiện mà ông đã trải qua.

Cho đến khi ông viết cuốn sách này, niềm ngây ngất khi xưa đã lắng xuống dần, còn lại là cảm giác an bình đồng thời sự sợ hãi đã hoàn toàn biến mất. Ông nhận thấy mình trở nên yêu cuộc đời, yêu con người và cảnh vật chung quanh. Ông cũng cảm nghiệm rằng tất cả những sự thay đổi của đời ông đều từ chính ông mà có, ông không nhận một ân huệ nào từ bên ngoài.

Ông tâm sự là rất thích câu nói của đức Phật về giác ngộ giải thoát, là “Sự chấm dứt Khổ”.

Mở đầu cuốn The Power of Now, ông kể câu chuyện ẩn dụ sau đây:

“Một người hành khất ngồi bên lề đường đã hơn ba chục năm. Bữa kia, có một người khách lạ đi ngang qua. Như cái máy, người hành khất chìa chiếc mũ rách, lẩm bẩm:

- Cho xin chút tiền lẻ.

Người khách lạ trả lời:

- Tôi chẳng có gì cho ông.

Rồi ông ta hỏi lại người hành khất:

- Ông ngồi lên trên cái gì thế?

Người hành khất đáp:

- Chẳng có gì, chỉ là cái hộp cũ. Tôi đã ngồi lên nó mãi từ bao lâu nay rồi, chẳng nhớ nữa.

Khách lạ hỏi:

- Thế có bao giờ ông nhìn vào trong hộp không?

Người hành khất đáp:

- Không, mà nhìn vào làm gì? Chẳng có gì trong đó hết.

Khách lạ nài nỉ:

- Vậy thì hãy nhìn thử cái coi.

Người hành khất tìm cách nậy tung nắp hộp. Thì ô kìa, ông ta sững sờ kinh ngạc, không tin nổi mắt mình, trước mắt ông ta là một hộp đầy nhóc những vàng”.

Tiếp theo câu chuyện, tác giả tâm tình với độc giả của ông:

- “Tôi cũng như người khách lạ trong chuyện, vốn chẳng có gì để tặng quý vị, chỉ xin quý vị hãy nhìn vào bên trong. Không phải bên trong của bất cứ cái hộp nào, giống như câu chuyện ẩn dụ, nhưng mà ở một nơi còn gần gũi hơn, đó chính là nhìn vào nội tâm của quý vị”.

Trong câu chuyện ẩn dụ, tác giả Eckhart Tolle muốn nói với người đọc rằng chúng ta có một kho tàng ngay trong tầm tay, ngay trong tâm này, nhưng chúng ta đã quên nó, mà cứ chạy ra bên ngoài để tìm kiếm chút niềm vui nhỏ. Đó là thói quen từ nhiều đời rồi. Nay hãy xả bỏ thói quen đó, tự nhìn vào nội tâm, chúng ta sẽ phát hiện được kho tàng hạnh phúc, như câu chuyện người hành khất, ngồi trên thùng vàng đã trên ba chục năm mà không biết mình ngồi trên kho vàng. Cho đến khi có người thuyết phục mới chịu khám phá để phát hiện ra rằng nếu biết sớm thì mình đã không khổ.

Nhưng thế nào là “nhìn vào nội tâm”?

Có lẽ ít nhất là một lần trong đời, quý vị đã từng tụng hoặc nghe tụng bài Bát Nhã Tâm Kinh, mà bất cứ một thời kinh nào, dù là ở chùa hay tại tư gia, cũng đều có tụng bài này.

Ngay câu đầu của bài kinh là:

“Quán Tự Tại Bồ Tát hành thâm bát-nhã ba-la-mật-đa thời, chiếu kiến ngũ uẩn giai Không, độ nhất thiết khổ ách …”…

Bát-nhã ba-la-mật-đa là phiên âm của tiếng Phạn prajna paramita, còn được gọi là “trí-tuệ bát-nhã”. Tiếng Phạn prajna có nghĩa là trí tuệ, paramita nghĩa là “rốt ráo”, “qua bờ kia”. Trí-tuệ bát-nhã là một thuật ngữ của nhà Phật có nghĩa là “trí-tuệ rốt ráo”. Trí tuệ này không do học nhiều hiểu rộng chuyện thế gian mà phát triển, nhưng từ công năng thiền quán thâm sâu mà trực ngộ.

Câu kinh trên được giải thích là:

“Bồ Tát Quán Tự Tại do thực hành thiền quán thâm sâu mà trực ngộ rằng ngũ uẩn (tức là toàn bộ thân và tâm) vốn chỉ duyên nhau mà xuất hiện, bản chất là “Không”, do đó, không còn bám víu, cho nên giải thoát khỏi tất cả mọi nỗi thống khổ”.

Liên Hương (ĐPK)
Trích "Chương trình tìm hiểu Phật pháp Tuệ Đăng"

Bát Chánh Đạo
và bài kinh Kamala

Có bài kệ tóm tắt con đường tu hành của người Phật tử, như sau:

Không làm những điều ác
Siêng làm những việc lành
Tự thanh tịnh tâm ý
Lời chư Phật dạy rành.

“Không làm những điều ác” và “Siêng làm những việc lành” là phần đạo đức thế gian, không riêng đạo Phật, mà hầu hết các tôn giáo và các nền giáo dục trên khắp thế giới đều dạy. Duy câu “Tự thanh tịnh tâm ý” thì mới chính là đặc điểm riêng biệt của đạo Phật.

Tại sao vậy?

Tại vì, nội dung của “tự thanh tịnh tâm ý” thâu gồm sự giải thoát khỏi hết tất cả mọi vướng mắc gây ra bởi Tham, Sân và Si.

Hóa giải ba sự độc hại này, chuyển thành Giới, Định, Tuệ, chấm dứt tất cả những nỗi thống khổ, là Đạo Đế, là Bát Chánh Đạo, gồm có:

- Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng thuộc về Giới học

- Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, Chánh Định thuộc về Định học

- Chánh Kiến, Chánh Tư Duy thuộc về Tuệ học.

Trong đó, Chánh Kiến quan trọng nhất, vì có chánh kiến thì toàn bộ con đường tu học mới được soi sáng, không bị lạc vào tà đạo.

Đức Phật đã nói trong kinh Trung Bộ rằng :

… “ … chánh kiến đi hàng đầu. Thế nào là chánh kiến? Ta nói có hai loại, có loại chánh kiến hữu lậu, thuộc phước báo; có loại chánh kiến thuộc bậc Thánh, vô lậu, siêu thế, thuộc đạo chi…”….

Từ ngữ chánh kiến được dùng trong Bát Chánh Đạo cũng còn gọi là chánh tri kiến, có nghĩa là thâm hiểu Tứ Diệu Đế. Người thâm hiểu, thấu triệt Tứ Diệu Đế thì sẽ nảy sinh chánh tri kiến.

Nơi kinh Tương Ưng Bộ, đức Phật đã giải thích rõ ràng về Chánh Kiến, như sau:

“Này chư Tỳ-khưu, thế nào là chánh tri kiến? Đó là sự thông hiểu về khổ, sự thông hiểu về nguyên nhân của khổ, sự thông hiểu về sự diệt khổ, và sự thông hiểu về con đường diệt khổ.

Cũng xin lưu ý đôi chút về từ ngữ chánh kiến.

Trong đời sống, chúng ta thường nghe nói đến chánh kiến với nghĩa là ý kiến, quan điểm, lập trường chính trị, thí dụ “bất đồng chánh kiến”, nghĩa là ý kiến về chính trị khác nhau. Tiếng Hán có nhiều từ tuy cùng âm thanh nhưng viết khác và nghĩa cũng khác. Cho nên còn một chữ chánh khác nữa có nghĩa là điều phải, chánh đáng, ngay thẳng. Vì thế, từ ngữ chánh kiến còn có nghĩa là sự hiểu biết đúng đắn.

Nhưng Chánh Kiến trong Bát Chánh Đạo thì lại đặc biệt khác. Chánh Kiến ở đây có nghĩa là thấu triệt Bốn Chân Lý Thâm Diệu. Kinh Ðại Tứ Thập và Kinh Chánh Tri Kiến xác định chánh kiến là chi phần chủ yếu của Bát Chánh Ðạo, tức là Ðạo Đế, con đường giải thoát. Có chánh kiến thì mới có chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định. Không có chánh kiến thì sẽ chỉ có tà tư duy, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng, tà tinh tấn, tà niệm và tà định.

Để rõ thêm về Chánh Kiến, hoặc Chánh Tri Kiến, xin trích dịch một bài pháp nói về Chánh Kiến, từ cuốn “Being Nobody, Going Nowhere – Meditations on the Buddhist Path”, tác giả là Ni Sư Ayya Khema.

Ni sư Ayya Khema là người Do Thái, sinh tại Đức năm 1923. Thời thơ ấu, khi mới 15 tuổi, bà đã trải qua những ngày gian nan trốn chạy khỏi sự tàn sát của Đức Quốc Xã. Cuối cùng, bà định cư tại Mỹ, lập gia đình và có hai con, một trai và một gái.

Từ năm 1960 đến 1964, bà cùng chồng và con trai đi du lịch vòng quanh châu Á, gồm những nước quanh dẫy núi Hy Mã Lạp Sơn. Trong thời gian đó, bà thực tập tu thiền. Mười năm sau, bà khởi sự dạy thiền tại các nước thuộc Âu Châu và Úc Châu. Kinh nghiệm tu trì thúc đẩy bà trở thành một nữ tu sĩ của Phật giáo tại Tích Lan vào năm 1979. Do đó, bà có pháp danh Khema, có nghĩa là an toàn (Ayya có nghĩa là bậc đáng kính, dùng để tôn xưng người tu hành, tỏ lòng kính trọng)

Vào năm 1978, bà giúp hoàn thành một thiền viện trong rừng tu theo truyền thống Nguyên Thủy, tên là Wat Buddha-Dharma, tọa lạc gần Sydney, nước Úc. Tại Colombo, thủ đô thương mại của Tích Lan, ni sư thiết lập The International Buddhist Women’ Center, dùng làm nơi tu tập cho các nữ tu sĩ Tích Lan. Ni sư là Giám Đốc tinh thần của Buddha-Haus, Tây Đức, được thành lập năm 1989, do ni sư bảo trợ.

Vào tháng Sáu năm 1997, ni sư làm lễ khánh thành thiền viện trong rừng đầu tiên tại nước Đức tên là Metta Vihara.

Tháng Năm, năm 1987 ni sư là nữ tu sĩ đầu tiên kể từ trước tới nay, được mời tới New York để thuyết giảng tại trụ sở Liên Hiệp Quốc về đề tài Đạo Phật và Nền Hoà Bình Trên Thế Giới.

Ni sư Ayya Khema đã trước tác 25 cuốn sách về thiền và giáo lý của đạo Phật bằng tiếng Anh và tiếng Đức. Sách của bà đã được dịch sang 7 ngôn ngữ, chưa kể tiếng Việt. Vào năm 1988, cuốn “Being Nobody, Going Nowhere” được tặng giải Chrismas Humphreys Memorial Award.

Ni sư tạ thế ngày 2 tháng 11 năm 1997 tại Buddha- Haus, Đức quốc, sau một cơn bệnh nhẹ.

Sau đây là bài pháp trích dịch từ cuốn “Being Nobody, Going Nowhere”:

…”…Con đường chấm dứt tất cả đau khổ, cũng chính là con đường giải thoát, là Đạo Đế, là Bát Chánh Đạo. Con đường này,– như tất cả những lời Phật dạy, — chia ra làm ba phần, là Giới, Định và Tuệ.

Người ta thường nghĩ rằng hành giả phải học tập lần lượt theo thứ tự Giới, Định, Tuệ kể trên, như là bậc thang, vượt qua bậc thấp nhất là giữ Giới thì tâm sẽ Định, từ đó sẽ nhìn vào nội tâm và sẽ nảy sinh Trí Tuệ.

Bát Chánh Đạo sẽ cho chúng ta thấy rằng nghĩ như thế là sai lầm. Con đường Bát Chánh không khởi đầu bằng giới, mà từ trí tuệ. Không nên nhìn con đường Bát Chánh như là cái thang, mà phải quan niệm về nó như là cái xa lộ có tám con đường, mà chúng ta phải dùng tới cả tám đường. Bản thân tám con đường này cũng hỗ tương lẫn nhau vì khởi đi từ chánh kiến và cuối cùng sẽ chấm dứt tại chánh kiến. Dù rằng chánh kiến chỉ được đề cập tới lúc khởi đầu, nhưng kết quả của tất cả những bước trên con đường Bát Chánh sẽ đưa tới Chánh Kiến hoàn hảo.

Chánh kiến là bước đầu tiên, có nghĩa là hành giả đã nhìn rõ được rằng trong cuộc đời, không có gì quan trọng bằng chuyện thực hành những phương pháp luyện tâm, để chấm dứt tất cả mọi khổ đau. Muốn thế, hiển nhiên là hành giả sẽ phải tìm phương pháp làm sáng tỏ những nhược điểm của mình. Nỗi khổ của chúng ta là bất mãn, lo lắng và cảm giác hụt hẫng, luôn luôn như là thiếu thốn cái gì đó. Có một khoảng trống trong tâm hồn khiến cho người ta cứ muốn tìm cách lấp đầy, hoặc bằng một người, hoặc nhiều người, hoặc bằng một lý tưởng, một mục đích, hoặc bằng một dự án, một chương trình hành động, hoặc bằng một niềm hy vọng.

Nhưng thật ra thì chẳng có cái gì lấp bằng khoảng trống đó được. Cho nên nếu có một pháp luyện tâm nào có thể vạch rõ những sự bất mãn căn bản và có cách để hóa giải những bất mãn đó, để tâm trí chúng ta hoàn toàn bình phục, an lạc, thì chúng ta biết đó là phương pháp tốt, đáng tin cậy. Ngoài ra, phương pháp đó cũng phải thẩm thấu được vào nội tâm con người.

Phật pháp là những bài học có được cái giá trị này.

Chánh kiến cũng bao gồm nhận thức rằng bất cứ ai cũng có thể bắt đầu bước vào con đường luyện tâm ngay lập tức. Có chánh kiến, chúng ta cũng thấu hiểu thế nào là nhân quả nghiệp báo, khiến chúng ta nhận trách nhiệm về những sự việc xảy ra cho chúng ta, không đổ lỗi cho người khác, hoặc đổ tại hoàn cảnh, hoặc bất cứ cái gì ở bên ngoài chính mình. Như thế có nghĩa là chúng ta nhận trách nhiệm hoàn toàn về cuộc đời, sự nghiệp, đồng thời nhận thức rõ là chúng ta chính là chủ cuộc đời và vận mệnh của chính mình.

Vậy thì, chúng ta có thể thay đổi tương lai của cuộc đời.

Nhưng nếu chỉ biết xuông rằng chúng ta có thể thay đổi vận mệnh thì chưa đủ, mà phải thấy sự cần thiết của thay đổi. Có hai điều cần phải có tầm nhìn chính xác, đó là thấu triệt quy luật nghiệp báo và sự cần thiết phải chuyển nghiệp để giải quyết tận gốc những mầm mống của đau khổ. Sự thay đổi này xảy ra nơi bản thân chúng ta, không đòi thay đổi thế giới hoặc là những cư dân sống trong đó, hoặc đòi thay đổi người mà tình cờ chúng ta chung sống với. Nhưng là thay đổi chính bản thân.

Chúng ta không thể xóa bỏ những nỗi bất mãn, nhưng chúng ta có thể chuyển hóa phản ứng của chúng ta. Cuối cùng, nhờ có chánh kiến về bản ngã, chúng ta còn có thể đi tới tột cùng của con đường luyện tâm, là giác ngộ Vô Ngã.

Con đường luyện tâm khởi đầu từ trí tuệ. Nếu không có trí tuệ để nhận ra được điều gì cần làm, thì chúng ta đã không tu tập thiền quán.

Có nhiều cách để phản ứng trước sự đau khổ.

- Cách đầu tiên, dễ dãi và thông thường là người ta đổ lỗi cho ai đó. Đó là trò trẻ con.

- Cách thứ hai để phản ứng lại nỗi đau buồn, bất mãn là trở thành xuống tinh thần và sa lầy, buông trôi bản thân cho sự bất hạnh.

- Cách thứ ba là thương thân, tự an ủi là mình đang chịu đựng nỗi đau khổ cho cả thế giới, chẳng có ai khổ bằng mình. Điều này thì rõ ràng là sai rồi. Khi mình cảm thấy thương thân, thì mình cũng trông đợi mọi người thương cảm mình. Thế thì vô ích, chẳng có bài học nào, chẳng được cái gì. Trái lại, người như thế còn làm phiền đến những người khác.

- Hoặc là người ta có thể phản ứng trước nỗi đau khổ bằng cách nghiến răng nghiến lợi, đè nén đau buồn, giả bộ như chẳng xảy ra sự đau khổ nào cả. Như thế cũng vô ích, vì sự giả bộ chẳng giải quyết được gì cả.

- Cách thứ năm là trực diện với nỗi khổ và nói: ” A ha, bạn cũ lại xuất hiện. Kỳ này tôi sẽ học được gì?” Nhìn nỗi khổ bằng thái độ đó là chánh kiến.

Như thế là chúng ta đã thực sự hiểu tại sao được mang thân người lại là cơ hội tốt nhất để giác ngộ. Đau khổ là thày dạy tốt nhất, vì nó bám chắc lấy chúng ta, ghì chặt chúng ta trong sự kìm kẹp, cho tới khi chúng ta có được bài học thì mới hết khổ.

Chánh kiến là nền tảng cốt yếu để bước vào con đường luyện tâm…”…

Trên đây là bài pháp về chánh kiến của ni sư Ayya Khema, trích dịch từ cuốn “Being Nobody, Going Nowhere”.

Chánh Kiến là nền tảng cốt yếu để bước vào con đường luyện tâm. Hành trang trên con đường giải thoát,tức là Đạo Đế, người Phật tử được đức Phật trang bị cho 37 phẩm trợ đạo (phẩm có nghĩa là từng món, từng loại). Như thế, ngoài Bát Chánh Đạo, chúng ta còn có 29 bài học nữa để luyện tâm, trong số đó có bài Trạch Pháp, nằm trong bộ Thất Giác Chi, nghĩa là 7 chi nhánh để hành giả tu tập tiến tới giác ngộ.

Trạch Pháp có nghĩa là chọn lựa pháp môn để tu tập. Muốn chọn lựa chính xác, hành giả phải có chánh kiến. Thời xưa cũng như ngày nay, trên con đường tâm linh, người ta rất dễ bị đưa vào tà đạo.

Tại sao vậy?

Tại vì đối với chuyện thế gian thì lý trí thường thắng thế, nên người ta nhìn sự việc một cách thận trọng. Nhưng về tình cảm và tâm linh thì con người trở nên rất yếu đuối, dễ mềm lòng. Đó là lý do tà sư tà đạo có thể hoành hành, do sự cả tin của người tìm đạo thiếu chánh kiến.

Trong kinh Kamala, đức Phật đã dạy đại ý rằng:

“- Đừng vội tin bất cứ điều gì chỉ vì đã nghe thấy,

- Đừng vội tin vào các truyền thống chỉ vì chúng đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ.

- Đừng vội tin vào bất cứ điều gì chỉ vì nó được nhiều người nói tới hoặc đồn đại.

- Đừng vội tin vào bất cứ điều gì chỉ vì nó được tìm thấy trong các sách vở.

- Đừng vội tin vào bất cứ điều gì chỉ vì nó được các bậc đạo sư hay các vị trưởng lão dạy bảo.”

- Nhưng sau khi quán sát và phân tích, khi đã thấy mọi thứ hợp với lẽ phải và đem lại lợi ích cho mọi người, thì hãy chấp nhận nó và sống phù hợp theo nó.”

Nhà Phật có những công thức rất ngắn gọn để nhắc nhở Phật tử như “Văn, Tư, Tu”, nghĩa là đầu tiên phải nghe kinh, hoặc nghe giảng pháp (là văn), rồi suy nghĩ để tìm hiểu (là tư), khi đã hiểu rõ nội dung phần lý thuyết thì bước lên con đường tu hành (là tu).

Khi xưa phương tiện truyền thông nghèo nàn, kinh sách rất thiếu thốn, lâu lắm mới có một kỳ in kinh, thường là khắc lên miếng gỗ để in lên giấy bản, sách đóng bằng nhiều tờ giấy xếp lên nhau, dán bằng nhựa quả cậy, gọi là bìa phất cậy. Rất ít chùa có được một tủ sách kinh. Chùa nhỏ thường chỉ có năm ba cuốn kinh nhật tụng. Cho nên khi nào có quý vị tăng đi hoằng pháp thì dân chúng kéo nhau đi nghe rất đông. Những cơ hội như thế rất là hiếm hoi.

Ngày nay kinh sách in ra rất nhiều, băng giảng của quý vị cao tăng phổ biến khắp nơi, ngoài ra lại còn có những thư viện điện tử toàn cầu, dù ở tận hang cùng ngõ hẻm, không tới được chùa, mọi người vẫn có kinh sách và luận giải trong internet để mà đọc, vẫn có băng giảng, đĩa CD để mở máy lên nghe giảng pháp hằng ngày, nếu muốn.

Vì vậy, chúng ta nên áp dụng câu Văn, Tư, Tu một cách tích cực. Đồng thời chúng ta cũng cần nhớ bài học trong kinh Kamala, phải dùng chánh tri kiến để chiếu rọi vào những lời giảng, để phân biệt rõ chánh pháp hoặc tà pháp.

Nhờ có chánh kiến làm ngọn hải đăng, hành giả có thể tự mình phân biệt được, để không phí uổng công trình tu tập, mất thì giờ và tiền bạc đi theo tà sư, mang hận một đời.

Sau đây là một câu chuyện thiền, trích dịch từ cuốn “Collection of Stone and Sand”, do thiền sư Muju viết bằng Nhật ngữ, Paul Reps dịch sang Anh Ngữ.

“Bên nước Nhật thời xưa, người ta dùng đèn lồng bằng tre và giấy, có gắn nến bên trong. Một đêm kia, có một người mù đến thăm bạn, khi ra về, người bạn trao cho cái đèn lồng để anh ta cầm về. Anh mù từ chối:

Tôi không cần đèn đâu mà. Đối với tôi thì sáng hay tối cũng vậy thôi.

Người bạn trả lời:

Tôi biết là anh không cần đèn để soi đường. Nhưng nếu anh không cầm cái đèn này, thì biết đâu lại chẳng có người chạy tới đâm xầm vào anh. Cho nên anh hãy cầm lấy.

Người mù cầm đèn ra đi. Nhưng chưa được bao xa thì bỗng có người tông thẳng ngay vào anh ta từ phía trước. Anh ta giận dữ quát:

Phải coi chừng chứ, bộ anh không nhìn thấy cây đèn này hả.

Người kia trả lời:

Ông anh ơi, đèn của ông đã tắt ngóm mất rồi.”

Như chúng ta đã thấy, người mù cầm đèn vì quá tin tưởng vào cây đèn, không nghĩ tới chuyện đèn đã tắt. Nếu anh ta biết rằng mọi sự trên đời đều vận hành trong trạng thái vô thường, không có gì là bền vững, cây đèn ra gió có thể tắt bất cứ lúc nào, là có chánh kiến. Nếu anh ta có chánh kiến thì đã không giữ khư khư cái ý kiến rằng mình cầm cây đèn sáng, mà có thể nghĩ rằng đèn tắt mất rồi, không mắng người để bị cười nhạo.
Liên Hương (ĐPK)
Trích: phuongkhanhdo.wordpress.com/c...phap-tue-dang/